Niezespolona i zespolona administracja rządowa

Administracja niezespolona w Polsce jest częścią administracji rządowej w terenie. W przeciwieństwie do administracji zespolonej nie jest podległa wojewodzie.

Organami administracji niezespolonej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej, a także kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa.

Ustanowienie tych organów może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa. Mogą one wydawać akty prawa miejscowego (obowiązujące na terenie województwa lub jego części).

Organami rządowej administracji niezespolonej są w szczególności: dyrektorzy izb celnych, naczelnicy urzędów celnych, dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy urzędów statystycznych, graniczni i powiatowi lekarze weterynarii, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska.

Aktualny wykaz organów administracji niezespolonej znajduje się w Ustawie o wojewodzie i administracji rządowej w województwie.

Administracja zespolona jest elementem rządowej administracji terenowej. Chodzi o powiązanie organizacyjne organów tej administracji wyróżnionych przedmiotem działania, należących do różnych działów administracji rządowej (nazwanych w ustawie o administracji rządowej w województwie kierownikami zespolonych służb, inspekcji i straży, np. komendant wojewódzki straży pożarnej, wojewódzki lekarz weterynarii, kurator oświaty, itd.), pod kierownictwem jednego organu o kompetencji ogólnej - wojewody w celu redukcji kosztów administracji, lepszej koordynacji działań i unikania dublowania kompetencji. Przeciwieństwo zasady resortowości. W ramach zespolenia wojewoda jest uprawniony m.in. do powoływania kierowników służb, inspekcji i straży (wyjątki w przypadku komendantów wojewódzkich policji-wymóg opinii wojewody i straży pożarnej-wymóg zgody), do zatwierdzania regulaminów tych jednostek, tworzenia i znoszenia jednostek organizacyjnych stanowiących ich aparat pomocniczy. Co do zasady organy te winny być skupione w jednym urzędzie wojewódzkim i dysponować wspólnym budżetem, ale w praktyce zasada ta doznaje znaczących wyjątków, np. w przypadku policji.

Organy rządowej administracji zespolone: Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej; Komendant Wojewódzki Policji; Kurator Oświaty; Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego; Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny; Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa; Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego; Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego; Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska; Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej; Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych; Wojewódzki Inspektor Sanitarny; Wojewódzki Lekarz Weterynarii;/* Wojewódzki Konserwator Zabytków*/;

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich komend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.