KPA: Istotne pojęcia i definicje - cz.1

Właściwość organu.

Wyróżniamy szczególną i ogólną kompetencję organu do podjęcia rozstrzygnięcia:

1)  szczególna – zdolność organu do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy;

2)  ogólna – zdolność do załatwiania spraw ogólnie;

Właściwość szczególna to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw administracyjnych określonego typu:

-    ustawowa – wynika z przepisów ustawy;

-    delegacyjna – wynika z delegacji ze względu na  przekazanie sprawy z jednego organu adm.publ. do drugiego;

Właściwość ustawowa składa się z właściwości:

1) miejscowej – zdolność prawna organu adm.publ. do załatwienia określonych spraw na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju;

2) rzeczowej –ustala się ją na podstawie przepisów materialnoprawnych i ustrojowych, które to przepisy dotyczą kompetencji organów adm.publ.;

3) instancyjnej – zdolność organu administracji do przeprowadzenia weryfikacji decyzji na drodze administracyjnej; zasady ustalania tej właściwości określa kpa.

Właściwość delegacyjna

Kpa dopuszcza możliwość przekazania do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonej sprawy będącej przedmiotem postępowania jednemu organowi przez drugi organ administracyjny. Przewidziane jest to w przypadku wyłączenia organu administracji od załatwienia sprawy. W momencie wyłączenia organu, właściwy do rozstrzygnięcia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może przekazać rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy podległemu sobie organowi.

Przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych nazywane jest instytucją pomocy prawnej.

Organy właściwe w sprawie generalnie nie mogą przekazać swej właściwości organowi wyższego lub niższego stopnia.

Przepis przewiduje tzw. dewolucję kompetencji.

Kpa ustala sankcje nieważności za naruszenie przepisów o właściwości. Właściwość organów administracji wynika albo wprost z ustawy, albo z aktów wykonawczych na podstawie ustawy, albo z zawartych na podstawie ustawy porozumień.

Rozstrzygnięcie sporu o właściwość następuje w formie aktu administracyjnego (art.22), ale nie w formach przewidzianych w postępowaniu adm.(ani w formie decyzji, ani w formie postanowienia):

-    nie przysługują do tego aktu środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji

-    nie przysługuje też skarga do NSA.

Nie jest to rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w formie decyzji – chodzi tu jedynie o ustalenie organu właściwego do przeprowadzenia postępowania.

Organy pozostające w sporze do czasu jego rozstrzygnięcia czasowo tracą zdolność prawną. Mogą jednak dokonywać czynności nie cierpiących zwłoki. W przypadku utraty zdolności do wydawania decyzji nie można przedstawić organowi zarzutu bezczynności.

Wyłączenie: pracownika, organu, członka organu kolegialnego ma miejsce w przypadku, gdy mogłoby dojść do naruszenia zasad ogólnych, tzn.:

-    zasady prawdy obiektywnej (bliskość wobec strony, bliskość wobec sprawy);

-    zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej (może tu nastąpić wyłączenie całej instancji; organ jako całość jest niezdolny do prowadzenia postępowania i wydania decyzji: osobiste zaangażowanie w sprawę, sprawowanie funkcji kierowniczych, bliskośc osoby zajmującej stanowisko kierownicze wobec sprawy);

Strona.

Art. 28 – zasada dostępu do procesu ma na celu umożliwienie ochrony interesu prawnego.

Prawo do procesu składa się z:

-    prawa podmiotowego – prawa jednostki do ochrony jej interesu prawnego;

-    właściwości organu administracji do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej;

-    elementu przedmiotowego, który polega na tym, że sprawa musi być: 1) indywidualna i 2) rozstrzygana w drodze decyzji adm.

Konstytucyjne prawo dostępu do sądu realizowane jest w procesie administracyjnym przez prawo do uczestniczenia przez strony w procesie administracyjnym.

Zdolność administracyjno-prawną posiada ten, kto może być podmiotem praw i obowiązków, o których rozstrzyga się przez wydanie decyzji administracyjnej:

-    osoby fizyczne – bez ograniczeń;

-    osoby prawne;

-    inne podmioty – wyodrębnione organizacyjnie w strukturze aparatu państwowego lub organizacje społeczne, niezależnie od tego, czy z mocy Kc posiadają zdolność prawną.

-     

Podmioty na prawach stron:

1)     organizacje społeczne

2)     prokurator

3)     Rzecznik Praw Obywatelskich.

Prokurator i RPO sam postanawia, że weźmie udział w postępowaniu – wynika to z funkcji kontrolnej tego organu.

Organizacja społeczna jest dopuszczana do udziału w postępowaniu.

Podmiot występujący na prawach strony nie ma interesu prawnego, ani obowiązku do występowania. Podmiot taki nie jest adresatem decyzji, ma jedynie uprawnienia procesowe przysługujące stronie.

Organizacja społeczna może wystąpić w interesie strony przeciwko żądaniom i interesom drugiej strony. Może także nie wiązać swoich czynności z żadną ze stron – może być rzecznikiem interesu publicznego.

Organizacja społeczna może wystąpić z inicjatywą:

- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby;

- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby i dopuszczenia organizacji do udziału w postępowaniu;

- żądania dopuszczenia do postępowania już toczącego się w sprawie zawisłej przed organem administracji w każdej instancji i w każdym trybie;

Organizacja może także ubiegać się o zgodę organu administracji do przedstawienia swego poglądu w sprawie.

Przesłanki inicjatywy procesowej: cel statutowy i względy interesu społecznego, muszą występować łącznie.

Żądanie wszczęcia postępowania może mieć miejsce:

-    tylko w sprawie, gdzie organ administracji może wnieść sprawę z urzędu (postanowienie o wszczęciu postępowania z urzędu);

-    w przypadku postępowania wszczynanego na wniosek, żądanie organizacji społecznej w sprawie jego wszczęcia powinno być załatwione odmownie, chyba że przemawia za tym interes strony i strona godzi się na to.

Dopuszczenie do udziału następuje w sprawie już zawisłej i nie ma znaczenia, czy postępowanie wszczęto na wniosek czy z urzędu.

Zgoda organu na przedstawienie poglądu wymaga formy postanowienia.

Od chwili doręczenia postanowienia o dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, uzyskuje ona prawa strony. Nie może ona:

1)     dokonywać czynności dyspozycyjnych;

2)     domagać się zawieszenia postępowania;

3)     domagać się umorzenia postępowania;

4)     żądać wznowienia postępowania na podstawie faktu, że strona nie brała czynnego udziału w postępowaniu.

Organizacja nie może składać oświadczeń woli wymaganych w prawie materialnym odnośnie nabywania czy zrzekania się uprawnień.