Studenckie notatki: Notatki z MSG

MSG -to nauka o sposobach i narzędziach za pomocą których społeczeństwa decydują o międzynarodowej alokacji środków produkcji w celu zaspokojenia potrzeb.

PŁASZCZYZNY ZAINTERESOWAŃ MSG-

1.Przepływ towarów

2.Przepływ czynników produkcji(przepływ kapitału,ziemi)

3.Przeplyw pieniężny(transakcje finansowe

4.Przeplyw usług w skali międzynarodowej(usługi turystyczne, transportowe, finansowe)

FORMY TRANSAKCJI W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM

1.EKSPORT-jest to wywóz za granicę towarów pochodzenia krajowego lub w znacznym stopniu przetworzony w kraju w celu ich sprzedaży oraz świadczenie usług cudzoziemców

RODZAJE EKSPORTU

a)eksport bezpośredni-jest bezpośredni kontakt sprzedawcy i nabywcy, którzy pochodzą z innych krajów

CECHY EKSPORTU BEZPOŚREDNIEGO

-stosowany przede wszystkim w eksporcie dóbr inwestycyjnych

-bezpośredni kontakt z klientem

-wymaga dobrej znajomości rynku przez producenta

-konieczność własnej akwizycji i dbałości o rynek

-własny dział eksportu

-dłuższa droga zbytu

-własny magazyn wysyłkowy

-własny serwis i magazyn części zamiennych

-długoterminowe kredytowe

-wzrost zaangażowania kapitału

-wysokie ryzyko kredytowe

b) eksport pośredni-zawarcie transakcji eksportowej przy użyciu firmy pośredniczącej, której siedziba jest albo w kraju eksportera lub importera,częściej eksportera

CECHY EKSPORTU POŚREDNIEGO

-sprzedaż towarów przez producenta w kraju

-dystrybucja poprzez przedsiębiorstwo handlu zagranicznego

-znajomość przez pośredników specyficznych krajów sieci sprzedaży

-doświadczenie rynkowe pośredników często specjalizacja sprzedaży geograficzna lub towarowa

-ryzyko błędnych inf. o popycie na towary producenta

-wymóg przekazania prawa wyłącznej sprzedaży

-preferowany przez średnie przedsiębiorstwa

-producent unika tworzenia własnej sieci zbytu za granica

-preferowany w przypadkach niewielkich lub nieregularnych dostaw towarów oraz przy sprzedaży produktów seryjnych

-nie wymaga angażowania kapitału

2)IMPORT-polega na przewozie towarów z zagranicy w celu wykorzystania ich na rynku wew. oraz na przyjęciu usług od cudzoziemców

RODZAJE IMPORTU

a)Import bezpośredni -transakcja kupna i sprzedaży odbywa się przy bezpośrednim zaangażowaniu i kontrakcie eksportera i importera,którzy pochodzą z różnych krajów

CECHY IMPORTU BEZPOŚREDNIEGO

-stosowany zwłaszcza w przypadku surowców i półfabrykatów

-dysponowanie przez dłuższy okres dużymi ilościami towarów, nieprzerwany przepływ materiałów

-bezpośredni kontakt z dostawcą

-własny oddział zagraniczny,własna orientacja rynku,własna akwizycja

-wymaga urządzenia magazynu importowego

-ryzyko transportowe importera

-większe zaangażowanie kapitału

b)import pośredni-transakcja kupna określonego dobra odbywa się za pośrednictwem kraju importera.

CECHY IMPORTU POŚREDNIEGO

-dokonywany nieregularnie bądź w małych ilościach

-rozproszony w wielu krajach

-korzystniejsze ceny poprzez masowe zakupy firmy handlu zagranicznego

-konieczna dobra znajomość rynku przez firmy handlu zagr.

możliwość przystosowania importowanych towarów przez firmy handlu zagr. do wymagań odbiorców

-brak problemu poszukiwania źródeł zapotrzebowania

-stała gotowość dostaw

3)HANDEL TRANZYTOWY

Polega na tym, że :siedziba firmy realizującej transakcje kupna/sprzedaży nie znajduje się ani w kraju eksportera ani importera. Dotyczy on wyłącznie towarów standardowych ,seryjnych( np. kawa ,bawełna).

Z jakich powodów występuje handel tranzytowy?

a)przesłanki polityczne -między niektórymi krajami nie ma kontaktów dyplomatycznych a zatem nie ma także gospodarczych

b)przesyłka gospodarcza -np. jakieś preferencje, umowy miedzy krajami.

Rodzaje handlu tranzytowego

*bezpośredni-towar trafia bezpośrednio z kraju A do B, nie przekracza granic kraju C.

*pośredni- towar podąża za przeprowadzonymi transakcjami przekracza granicę kraju, który, pośredniczy.

GOSPODARKA ŚWIATOWA-jest określeniem z przeszłości, obecnie jest współczesna gosp. światowa. Jest to cos, co się ukształtowało w XIX w. i przetrwało do I wojny świat. Jest to system stale istniejących powiązań gospodarczych obejmujących swym zasięgiem cały świat.

CENTRA GOSPODARCZE

1)Europa zachodnia-kraje przemysłowe zmieniały strukturę produkcji, metropolie kolonijne( Hiszpania, Belgia, Portugalia, Niemcy, Holandia, Francja).

a)eksportowała artykuły przemysłowe głównie do swoich kolonii

b) eksportowała, ale na dużo mniejszą skale, wyroby luksusowe na rynek ST.Zjedn.i Kanady(na rynkowych zasadach czyli taniej)

c)importowała surowce, artykuły rolno spożywcze z kolonii (tanio)

d) import surowców mineralnych na rynkowych zasadach ST.Zjedn.i Kanada

2)Stany Zjedn. wraz z Kanada-obszary przemysłowe ,dynamicznie się rozwijał ,duża wewnętrzna chłonność rynku.

a)eksport w niewielkim stopniu art. przemysłowych do reszty świata

b)import sur. mineralnych i art. rolno- spożywczych z reszty świata

c)duży eksport sur. mineralnych do Europy Zach.

d)import niewielkich ilości wyrobów luksusowych- Eur.Zach.

3)Reszta świata- kolonie ,niepodległe kraje rozwijające się ,kraje uzależnione politycznie lub gospodarczo.

a)Europa zach. eksportowała artykuły przemysłowe do swoich kolonii (bo można było dobrze zarabiać). Eksportowała wyroby luksusowe do USA i Kanady.

b) Europa zach .importowała z kolonii tanio przyprawy, owoce, ale też import surowców miner. rynkowe zasoby) z USA i Kanady(rudy żelaza, miedzi).USA i Kanada mało eksportowały-w małym stopniu do niepodległych krajów rozwijających się art. przemysłowe.

Jeśli chodzi o import z reszty świata to :surowce takie jak kawa, kakao, przyprawy, owoce.

Eksport z reszty świata-do europy zach.,USA, Kanady.

Cechy systemu gosp. światowej –chartka. się zrównoważeniem bilansów handlowych w ujęciu trójstronnym i brakiem równowagi handlowej w relacjach dwustronnych.

Europa zach:1.nadwyzka rynku swiatowego2.deficyt handlu USA i Kanada, USA/Kanada 1.deficyt z reszty swiata,2.nadwyzka z Eur.Zach. Reszta Świata:1. nadwyżka z Europa zach.2.deficyt z USA i Kanadą

WSPÓŁCZESNA GOSPODARKA ŚWIATOWA-jest ciągle w trakcie tworzenia.

Czynniki wpływające na kształt współ .gospodarki .światowej.

1)wzrost znaczenia USA-zaangażowały się w konflikt II wojny światowej. USA to jedyny kraj z zasobami złota po II w. światowej. Dzięki II w. św. USA zaczęło się rozwijać, stały się krajem który dostarczał największą cześć (40%)produkcji przemysłowej. USA był głównym motorem postępu technicznego. Są głównym kredytodawcą. Staja się jedynym mocarstwem o charakterze przemysłowym.

2)Wzrost znaczenia gosp. Japonii. W XIX w. była prawie nie obecna na mapie ,była to gosp. zacofana, zamknięta. Dopiero po zakończeniu II w.ś. odbyło się otwarcie nowej gosp. św.; staje się najlepiej uprzemysłowionym krajem gosp. W latach 80/90spada jej znaczenie. Wynikło to z wydarzeń koniec 90r. –kryzysy walutowe gosp. światowej

3)Emancypacja białych koloni-kraje które były koloniami otrzymują niepodległość na drodze pokojowej (emancypacja- uniezależnienie) Kanada ,Argentyna odgrywają bardzo dużą rolę, ich pozycja wzrosła.

4)Proces dekolonizacji- jest związany z okresem po II w.św. Nie miał zawsze charakteru pokojowego. Trwa w latach50/60/70 XXw. Pojawiły się 2 kategorie państwa

I-kraje biedne ,zacofane –najsłabiej rozwinięte gosp. świata ,II-kraje rozwijające się. Oba te kraje powstały w procesie dekolonizacji. Proces ten powstał po to by uzyskać niepodległość. Dwa warianty:

a).Kraje SA niepodlegle, odcinamy się od więzi metropolii ,nie dostarczamy metropolii produktów, nie mamy od niej technologii ,bo odcięto się od niej. w rezultacie mamy problemy żywnościowe, jesteśmy krajem zacofanym.

b)Kraje SA niepodlegle ale nie zrywają więzi -dało to możliwość rozwoju ,miały niewielki zbyt , ale z czasem to dało możliwość rozwoju.

5)Powstanie, rozwój i upadek ZSRR- przestał istnieć 25.XII1991r. Powstanie ZSRR oznaczało wprowadzenie w życie nurtu powstanie RWG w 49r.

6)proces integracji gosp.-oznacza staranie się poszczególnych gospodarek całość. Jest to proces na szeroka skale. Po roku 1985 miał duże znaczenie. Do roku 85 USA uważały ze postępu nie da się rozwiązać na drodze multilateralnej.? Powołano GATT?- układ ogólny w sprawie cel i handlu. USA myślała ze będzie można się porozumieć w sprawie handlu. Gdy dotyczył żywności to było w porządku, gdy zaś dotyczyły produktów rolnych nie zawsze można było się porozumieć. USA z Izraelem zawarły pierwszy układ dwustronny –strefę wolnego handlu.

7)Proces globalizacji – umiędzynarodowienia działalności gospodarczej w XIX-XX w.

8)Rozwój korporacji trans narodowej –przedsiębiorstwa , które działają na skale za granicą, 9)Wzrost znaczenia krajów nowo uprzemysłowionych np. Polska., czyli kraje wschodzących rynków.

PODMIOTY STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

I-Państwa

II-Podmioty gospodarcze (pozapaństwowe)

-narody, narodowości i grupy etniczne

-organizacje międzynarodowe

-ruchy międzynarodowe

-podmioty trans narodowe

-podmioty subpaństwowe

AD.I Państwo

Geneza-państwo jako podmiot pojawiło się na etapie pewnych kontaktów międzyludzkich .Państwo nie istniało od zawsze ma ok. 7 tys .lat , a czł70 tys. Lat. Władza ma wymiar pierwotny >najpierw była władza a potem powstało państwo.

Państwo- jest to pewien sposób zorganizowania społeczeństwa zamieszkałego na określonym terytorium z odpowiednia władza państwowa , do którego przynależność ma charakter sformalizowany.

Cechy konstytuujące państwo:

a) władza państwowa

b) terytorium

c) społeczeństwo, ludność

Jeśli nie będzie spełnienia tych cech to nie będzie państwa.

PODZIAŁY PAŃSTWA

I- Podział państw dokonane przez Platona

Kolejność jest ważna gdyż zaczynamy od najlepszej a kończymy na najgorszej.

1Timokracja-panstwo rządzone przez ludzi odważnych, męskich. Na rzecz zaspokojenia potrzeb całego społeczeństwa.

2.Oligarchia-rzady ludzi bogatych. jednak nie do końca było to szlachetne ,gdyż bogacili się poprzez zło, kłamstwo, oszustwo.

3.Demokracja-niestabilne rządy wielkości, inaczej mądrych czyli głupców.

4.Tyrania-rzady oparte na strachu, ucisku, niewolnictwo. Człowiek nie ma zagwarantowanych praw do wolności.

II- Podział dokonał uczeń Platona -Arystoteles. Był empirykiem, jego podział był badany, nie wymyślił sobie tego sam. Badał demokracje ateńska w której władzę mieli rodowici Ateńczycy Arystoteles to krytykował

1.Państwa o dobrych ustrojach:

a)monarchie, b)arystokracje c)politea

2.Państwa o ustrojach zdegenerowanych(złych)

a)tyranie ,b)oligarchie,c)demokracje

*Monarchia i tyrania to państwa o rządach jednostki

*Arystokracja i oligarchia to rządy niewielu.

Arystokracja- to rządy wybranych ze względu na urodzenie, zdolność rządzenia dla dobra ogółu z oligarchia jest odwrotnie.

*Politea i demokracja to rządy wielu.

Politea- teoretycznie najlepsze państwo, ale i tak uznał , ze takie państwo nie istnieje. Byli to mądrzy filozofowi, mędrcy. Były to rządy dla dobra ogółu

Demokracja -rządy niekompetentne większości. Złe decyzje większości odbijają się na mniejszości. Demokracja to także państwo w którym zostały takie mechanizmy i działania ,które chroniły mniejszość przed dyktatura większości.

III-Podział wg. Szkoły materialistycznej ze względu na podmiot dominujący

1.Państwa niewolnicze

2.Państwa feudalne-dominował właściciel ziemi

3. Państwa kapitalistyczne-dominował właściciel kapitału rzeczowego i finansowego

4.Państwa socjalistyczne-dominuje w początkowej fazie klasa robotnicza.

IV-Podział na:

a)biedne i bogate

b)północ i południe

c)wschód i zachód

V-Podział wg. banku światowego

a)kraje o wysokim poziomie PKB (USA)

b)kraje o średnim poziomie PKB

c) kraje niskim poziomie PKB

VI-ONZ -towski podział państwa

a)kraje rozwinięte o gospodarce rynkowej

b)kraje w okresie transformacji

c)kraje rozwijające się

VII Podział wg .międzynarodowego funduszu walutowego (MFW)

PODMIOTY POZA PAŃSTWOWE

I-narody, narodowości, grupy etniczne

*podejście etniczne- -naród-to rodzaj bytu naturalnego, pozaczasowa zbieżność ludzka która posiada jedną lub kilka podzielnych cech takich jak wspólne pochodzenie, rasa, język, religia, terytorium. Cechy te a wiec i same narody musiały zawsze istnieć. W takim sensie naród jest wiec rzeczywistością istniejącą wcześniej niż nowożytne państwo i całkiem od niego odrębną.

*podejście modernistyczne- naród – jest konsekwencja przede wszystkim europejskiej rewolucji przemysłowej. Jego powstanie jest ściśle związane z rozwojem kapitalizmu, biurokracji, technologii i co najważniejsze z narodzinami nowożytnego państwa narodowego .Naród podtrzymywał tworzenie nowożytnego państwa i dostarczał mu legitymizacji podczas jego konsolidacji.

Państwo jest bytem prawnym , a naród bytem psychologicznym. .Naród musi mieć: terytorium i ludność.

II-Organizacje międzynarodowe

-Są to związki państw lub osób fizycznych i prawnych pochodzących z różnych krajów. Stanowią zatem podmioty zbiorowe o międzynarodowym składzie zorientowana w swoim działaniu na rzecz realizacji wspólnych interesów całej zbiorowości lub przynajmniej jej większości.

Organizacje międzynarodowe-celowy wielostronny związek uczestników stosunków międzynarodowych, powstały w wyniku zawartego miedzy nimi porozumienia i wyposażony w stale organizacje.

PODZIAŁ ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

1.Organizacje międzyrządowe-podmiotem może być państwo

2.Organizacje pozarządowe-inne podmioty niż państwo

Ad1) organizacje międzyrządowe dzielimy:

a)ze względu na powszechny charakter członkostwa:

*powszechne – otwarte dla wszystkich państw – ONZ, INF, WHO

*regionalne – dla państw z określonego regionu – UZE, EFTA, Asuan

*organizacyjne – dla państw z żadnym regionem – ODCE, OPEC

b)ze względu na przedmiotowy zakres kompetencji

*wszechstronne – (ogólne, uniwersalne) – maja szeroki zakres kompetencji, obejmują różne strefy i dziedziny życia – LN, ONZ

*wyspecjalizowane – (funkcjonalne) – ograniczone kompetencje i obszar regulacji

- organizacje gosp. – EFTA, WTO, IMF

- polityczno-wojskowe – NATO, UZE

- org. działające w sferze socjalnej – WHO

- org. działające w dziedzinie kultury, UNESCO

c)ze względu na pozycje organów, sposób podejmowania decyzji oraz zakres ich obowiązywania:

*koordynacyjne:

I decyzje podejmuje się większością głosów

II zakres uprawnień organów jest ograniczony

III decyzje nie są wiążące dla wszystkich stron

*ponadpaństwowe:

I decyzje podejmuje się na zasadzie konsensusu i reklamacji

II organy mają silne decyzje (mogą nakazywać jakieś działanie)

III decyzje obowiązują wszystkich

Ad2) organizacje pozarządowe dzielimy na:

a)powszechne (MKOL) i regionalne (Unia Europejskich Federalistów)]

b)masowe (Międzynarodowa Konfederacja Wolnych Związków Zawodowych) i elitarne (Międzynarodowy Instytut Różnych Cywilizacji)

c)otwarte (org. ekologiczne) i nie w pełni otwarte (tu należeć mogą osoby z określonych środowisk np., Światy Kongres Żydów, Światowa Federacja Luterańska, Międzynarodowy Komitet Nauk Prawnych).

d)Ze względu na profil działalności organizacje pozarządowe dzielimy na:

- ideologiczne-polityczne (Międzynarodówka Socjalistyczna)

- związki zawodowe (Światowa Organizacja Związków Zawodowych)

- sportowa (Międzynarodowa Organizacja Gimnastyczna)

- wyznaniowa (Światowa Rada Kościołów)

- naukowe, oświatowe, kulturalne (Towarzystwo Muzyki Współczesnej)

- pokojowe (Międzynarodowe Biuro Pokoju)

- humanitarne (Amnesty International, Lekarze bez Granic)

- zawodowe (Międzynarodowe Zrzeszenie Armatorów)

- ochrony środowiska (Przyjaciele Ziemi)

- wspólnot lokalnych i regionalnych (Rada Regionów Europejskich)

- narodów żyjących w diasporze (Światowy Kongres Żydów, Międzynarodowy Związek Romów)

III Ruchy narodowe – nie ma stałych organów np.: ruchy wyzwoleńcze i ekologiczne.

IV Podmioty trans-narodowe – (korporacje trans-narodowe, fundacje, kościoły.

Korporacje trans narodowe – to przedsiębiorstwa które podejmują decyzje o rozlokowaniu swojej działalności gosp. w różnych krajach, w różnych zakątkach kraju. Umiędzynarodawia swój rozwój kraju.

Dzielmy je na:

- korporacje międzynarodowe – są to kraje w których proces decyzyjny jest scentralizowany czyli najważniejsze decyzje podejmowane są w jednym ośrodku

- korporacje pozanarodowe – są to kraje gdzie proces decyzyjny podejmowany jest w różnych ośrodkach (krajach) – decyzyjność zdecentralizowana.

V Podmioty subpaństwowe – opierają się na partiach politycznych i osobach fizycznych.

TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO DZIELIMY NA:

-t. merkantylizmu (merkantylizm)

-t. klasyczne

-t. neoklasyczne (t. obfitości zasobów)

-t. współczesna handlu międzynarodowego (alternatywne)

MERKANTYLIZM-jest to nurt, który jako pierwszy chciał odpowiedzieć na pytania dotyczące handlu międzynarodowego. Jest to pierwsza teoria krytyczna, nie ma ona zastosowania w praktyce. Powstała w wieku XVI i XVII a jest to okres monarchii absolutnej, jest to tez okres pieniądza kruszcowego. Nie ma jeszcze dużych odkryć geograficznych, kruszcu było niewiele a pojawiło się psucie monet. Aby zwiększyć bogactwo kraju wprowadzono handel międzynarodowy. Merkantylizm twierdził ze państwo jest tak bogate ile ma kruszcu a 2 teza mówi że aby zwiększyć bogactwo kraju trzeba wprowadzić handel miedzynar. Polityka handlu międzynar. w ramach merkantylizmu była proeksportową i antyimportową. Proeksportowa -mówiła ze powinniśmy jak najwięcej eksportować w zamian za kruszec. Antyimportowa- mówiła ze powinniśmy jak najmniej importować, być samowystarczalnym, import należy realizować za pomocą towaru, wymiana barterowa. Głoszono hasło ze jeśli kruszec znajdzie się na terytorium kraju to nie możemy pozwolić by go opuścić- takie hasla glosil P.Von Horny, w Polsce Jon Grodwanger. Na handlu zagranicznym mogą korzystać tylko ci którzy maja nadwyżki w bilansie handlowym. Kraje które maja deficyt staja się coraz biedniejsze. Handel międzynar. jest grą o wyniku zerowym bo jedni zyskują a drudzy tracą a tak nie może być. Twórcy teorii klasycznych mówili ze handel miedzynarod. jest wówczas gdy przynosi korzyści wszystkim stronom które się angażują i ze bogactwem kraju nie może być ilość kruszca, krytykowali merkantylizm.

Przedstawicielami teorii klasycznych byli D.Ricardo i A. Smith. Byli oni Anglikami pochodzili z W. Brytanii. Już w wieku XVIII było widać ze specjalizacja przynosi korzyści.. Adam Smith -1776-napisal dzieło „O przyczynach bogactwa narodu”. Początek rewolucji przemysłowej, powstają republiki, rewolucja przemysłowa we Francji. Smith zajmował się stosunkami gospodarki w Anglii. Chodziło mu o aspekt specjalizacji nie tylko w skali kraju ale w skali międzynarodowej. Odrzucił on postulat ze bogactwem kraju jest kruszec, stwierdził że jest nim zasób pracy ludzkiej. Stworzył model który miał pokazać ze specjalizacja pozwoli przynieść korzyści wszystkim.

Założenia teorii Smitha:

1.Dwa kraje i dwa dobra Polska-Niemcy, wino gronowe-miedz

2.Jedynym czynnikiem produkcji jest praca.

3.Nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki towaru określa jednocześnie koszty produkcji

4.Występuje pełna mobilność czynników produkcji wewnętrznej kraju i brak takiej mobilności miedzy krajami

5.Brak postępu technicznego

6.Koszty transportu SA równe zeru

7.Nie ma barier handlowych

8.W obu krajach występuje rolna konkurencja

9.Towary wytworzone w obu krajach SA identyczne

10.Ekspor ma być równy importowi

Przewaga absolutna (A. Smitha )Polska- wydajność: miedź- 10,wino gronowe- 5;Niemcy- miedź-5, wino gronowe-10. Wewnętrzne relacje wymienne :Polska 10miedzi= 5 wina czyli 1 miedz =0,5 wina;1 wino=2 miedzi. Niemcy 5 miedzi=10wina,1 miedz=2 wina, 1 wino= 0,5 wina. Jeśli wprowadzimy wymianę międzynarodową. Relacja wymienna rynku światowego 1 miedz=1 wino.

Korzyści dla Polski i Niemiec. Polska z 1 miedzi zamiast 0,5 wina dostaje 1 wino, czyli 2 razy więcej. Niemcy zamiast 0,5 miedzi za 1 wino dostają 1 miedź, czyli 2 razy więcej. Korzystna jest relacja wymienna, to nie tylko 1 miedz = 1 woni ale każda znajduje się w przedziale: 0,5 wina(Polska)<1 miedź <2 wina(Niemcy)

0,5 miedzi (Niemcy) <1 wino <2 miedzi (Polska).

Wykres

Dla (1)Polska ma większe korzyści, bo wykres jest dalej od naszego rynku wew., ale dla obu krajów korzystna.

A.Smith wskazał ze przyczyna występowania wymiany handlowej są absolutne różnice w poziomie kosztów i wydajności produkcji i różnych dóbr w tych krajach. Oznacza to ze jakiś kraj jest bardziej wydajny i mniej kosztowny w produkcji jednego dobra a inny kraj jest bardziej wydajny i mniej kosztowny w produkcji drugiego dobra. Korzystna dla obu krajów wymiana handlowa będzie wówczas, gdy oba kraje podejmą decyzje o pełnej specjalizacji zgodnie z zasadą, że wytwarzają i sprzedają na rynkach zagranicznych oraz rynku wewnętrznym tylko te dobra w których maja absolutną przewagę. Importują dobra w których tej przewagi nie maja.

Teoria przewag względnych Dawida Ricardo: Wydajność :miedz (polska)1,wino gronowe 2; (Niemcy) miedz 6,wino gronowe 4.Wewnetrzne relacje wymienne: Polska- 1 M=2 W,1W=0,5 M,1M=2/3W,1W=3/2 M; Niemcy-6M=4W.

Korzystne dla obu krajów relacji wymiennych i kierunków specjalizacji. Specjalizacja: Polska-wino gronowe ;Niemcy –miedz; 2/3 W <1M <2W(polska);0,5M <1W<3/2M(Niemcy)

Prezentacja korzyści :1M=1W.Polska za 1W=0,5M rynek wewnętrzny a za wymianą 1W=1M czyli 2 razy więcej. Niemcy za 1M=2/3W na rynku wew. a z wymiana 1M=1W czyli tez więcej.

Korzystna wymiana miedzy dwoma krajami może mieć miejsce, gdy miedzy nimi występują różnice względne. Czyli gdy kraj tańszy (bardziej wydajny) w obu towarach nie ma nad droższym 9mniej wydajnym0krajem jednakowej przewagi w produkcji obu dóbr. Występowanie różnic względnych wskazuje ze kraj tańszy i bardziej wydajny w produkcji obu dóbr powinien specjalizować się w wytwarzaniu i eksporcie dobra gdzie jego przewaga jest największa, natomiast kraj droższy i mniej wydajny powinien specjalizować się w pełni w produkcji i eksporcie dobra gdzie ta jego strata jest najmniejsza. Jeśli ten warunek nie jest spełniony to nie ma podstaw do korzystnej wymiany np. wydajność (jed/ha)Polska-miedz 5,wino10 ; Niemcy-miedz 10,wino 20. Relacje wew. Polska 5M=10W,1M=2W lub 1W=0,5M; Niemcy 10M=20W,1M=2w lub 1W=0,5M. Relacje te są identyczne a wiec nie ma bodźców na rynku wew. dostajemy tyle samo, co na rynku zagranicznym.

TEORIA NEOKLASYCZNA-teoria obfitości zasobów HECHSCHER-OHLIN. Teoria ta bazuje na zasobach czynników wytwórczych. Twierdzenie Hechschera Ohlin mówiła ze założenie, które zostało utworzone przez Smitha i powielone przez Ricardo stało się nie aktualne. Oni zakładali ze praca ludzka jest najważniejszym czynnikiem. My mamy do czynienia z dwoma czynnikami :praca i kapitałem. Ziemia jest nieuwzględniana.?

Dzieli się na II części :

I Pokazuje strumień przepływu dóbr

II dotyczy cen czynników wytwórczych

ZALOZENIA DO MODELU

1.Mamy 2 kraje

2.Mamy 2 jednorodne czynniki produkcji :praca i kapitał (każdy kraj ma zarówno 1 czynnik jak i drugi ale w różnych ilościach)- względny zasób czynnika produkcji. Porównanie kraju A jego pracy i kapitału do kraju B -to ujecie względne

3.Mamy 2 dobra

4.Oba czynniki produkcji SA niezbędne do wytworzenia obu dóbr(dobra x i y) dobro X jest bardziej kapitałochłonne, a dobro Y pracochłonne.

5.Jedno z dobr jest bardziej kapitałochłonne a drugie drugie bardziej pracochłonne

6.W obu krajach stosowane SA identyczne technologie produkcyjne-towary identyczne.

7.w obu krajach istniej doskonala konkurencja

8.w obu krajach wyst.identyczne gusty konsumenta

9.koszty transportowe nie SA brane pod uwage.

10.Nie ma barier handlowych

11. W obu krajach wystepuje doskonala wewnetrzna mobilność czynnikow produkcji i zupełny brak mobilności zewnętrznych.

Wniosek

Kraj powinien eksportowac te towary do wytworzenia których zuzywa się relatywnie duzo czynnika wytwórczego wytwórczego danym kraju względnie obfiteo, zas importowac te towary do produkcji których zazywa się relatywnie duzo czynnika produkcji w danym kraju względnie rzadko. Twierdzenie obfitości zasobow daje wskaźnik do niepelnej specjalizacji.

Kraje SA SA roznym stopniu wyposażone w prace i kapital.

Rys.1.-kraj 1 wzglednie bardziej zasobny w prace i kapital wiec powinien inwestowac w produkcje dobra pracochłonnego pracochłonnego powinien go importowac.Wzamian za eksport dobra może kraj 1 nabyc dobro Y pochodzące z kraju 2 które jest kapitalochonne. Z punktu widzenia konsumenta rownowaga znajduje się w punkcie E. Kraj 2 jest zasobny w kapital.

Wniosek:w praktyce to się nie oplaca.

PARADOKS LEONTIEWA

Leontiwe był pochodzenia rosyjskiego, to ekonomista amerykanski. Staral się udowodnic .ze teoria Hechscher Ohlina jest prawdziwa i poprawna.Staral się ukazac ze USA eksportuje kapitałochłonne a importuje pracochłonne, ale okazalo się odwrotnie.ponownie przeanalizowal i jest to poprawione.Zastanawial się dlaczego tak jest ,ze USA eksportuje dobra pracochłonne-przewaznie? Leontiew zauważył ze praca ludzka jest zlozona jeśli wymaga wysokich kwalifikacji a druga niskich.

Wyciągnął wnioski:

1.USA eksportuja dobra pracochłonne które wymagaja wysokich kwalifikacji

2.USA nie importuja dobr pracochlonnych

3.USA mimo działań na rzecz liberalizacji handlu tworzą barierę (wysokie cla)

Dlaczego w imporcie dominuja dobra kapitałowe?USA SA importerami dobr kapitałochłonnych wytworzonych przy uzyciu kapitalu amerykańskiego wczesniej wywiezionego za granice.

PRZEPLYW KAPITALU:

WYWOZ KAPITALU-oznacza fizyczne przeniesienie za granice pewnej sumy kapitalu w celach gospodarczych bez zmiany jego właściciela.

PRZYCZYNY WYWOZU KAPITALU:

1.Chec uzyskania wyższej stopy zysku

2.wzgledy bezpieczeństwa

3.niemoznosc zagospodarowania kapitalu na rynku wewnętrznym

4.chec zagwarantowania sobie dostaw odpowiednich produktow (surowcow0

5.chec wejścia na rynek danego kraju z towarami w sytuacji gdy wejście droga tradycyjna jest utrudnione.

Formy wywozu kapitalu:

1.Ze względu na czas wywozu:

a)krótkoterminowy przeplyw kapitalu (do 12 miesiecy) –kredyty handlowe

b)długoterminowy przeplyw kapitalu (powyżej 1 roku) –inwestcje bezpośrednie

2.ze względu na formę

a)kredyty handlowe

b)inwestycje portfelowe (polegaja na dywersyfikacji portfela aktywow )

c)lokaty na rynku walutowm

d)kredyty finansowe

e)bezpośrednie i zagraniczne inwestycje

Kredyty finansowe- długotrwałe powyżej 12 m-cy. Kredytodawca udostępnia określoną kwotę pieniężną kredytobiorcy bez możliwości wpływania na sposób w jaki te środki będą wykorzystywane.

Kryzys zadłużeniowy- wybuchł w sierpniu 1982 r. (Meksyk ogłosił zewnętrzną niewypłacalność- nie ma pieniędzy na obsługę długu zagranicznego).

Przyczyny wybuchu zadłużenia:

*obiektywne- stopa procentowa kredytów LIBOR (60-70% było zawieranych), bezprocentowe zmiany stopy (LIBOR). Szok naftowy 1972r kilka krajów zrzeszonych w OPEC podjęło decyzję o zwiększeniu ceny ropy i ograniczeniu produkcji, duże zarobki, część pieniędzy lokowali w inne kraje, inwestowali na rynkach światowych oprócz USA w większości lokowali ,,petrodolary” na rynkach Europy.

Eurodolary- lokaty dolarowe w Europie (właścicielowie byli Szejkowie). Nadmiar pieniędzy, zaczęli nimi obracać, puścili w obieg, dawali kredyty, bo pieniądz był tani, dawali kredyty krajom rozwijającym się. Były niskie stopy procentowe, małe warunki wzięcia kredytu. Pod koniec lat 70 gospodarka USA- stagflacja (ujemny wzrost gospodarczy i duży wzrost cen). Region zaczął działać, polityka gospodarcza ergonomika- wyprowadzenie z kryzysu na dynamiczną ścieżkę wzrostu (podnieśli stopy procentowe (spadek inflacji) i obniżyli podatki. Udało się. Wtedy zrobiło się lepiej w USA, bo wysokie stopy procentowe.

Błędy kredytobiorców:

*niedostateczne oparcie strategii rozwoju na eksporcie-były to kraje rozwijające się, które nie miały walut akceptowanych na świecie, brały kredyty w twardej walucie.

*błędy w polityce makroekonomicznej- w Polsce były 3 grupy

*brak spokojnej wizji rozwoju finansowej kredytem zagranicznym

*przewartościowanie kursu własnej waluty (produkty polskie były drogie i ograniczało to eksport)

*polityka niskich stóp procentowych (wywozili pieniądze za granicę, bo tam były wyższe stopy procentowe)

Błędy kredytodawców:

*indywidualne rozpatrywanie wniosków kredytowych i brak kompleksowej oceny zdolności kredytowej ( nie sprawdzali czy nie zaciągali w innych bankach, Meksyk pożyczał jednocześnie w kilku bankach)

*nadmierne zaufanie do międzynarodowych instytucji finansowych oraz ZSRR

*nadmiernie przyjacielska atmosfera miedzy dłużnikami a wierzycielami (bogaci z krajów rozwijających się studiowali w Europie, później mieli znajomości, byli politykami)

Plan Bacera 1984r (17 krajów)

*założenia: kredytodawcy nadal pożyczali pieniądze, ale oceniając ryzyko kredytowe, kredytobiorcy mieli wspierać wzrost gospodarczy w swoich krajach. Instytucje finansowe miały nadzorować wprowadzenie reform gospodarczych w swoich krajach w 1988r II plan Brewiego ( to co w planie Bacera i 45 krajów + nowe instrumenty)

- uznanie długu zagranicznego za towar, nie można kupować własnego długu

- zamiana części długu na wkłady kapitałowe w przedsiębiorstwach

- zamiana części długu na inwestycje ekologiczne

- wprowadzenie możliwości zredukowania długu zagranicznego (udało się najpierw w Egipcie, później w Polsce)

Kurs walutowy- jest to cena jednej waluty wyrażona w innej walucie narodowej

1.Rodzaje walut

*Waluty twarde- to takie w odniesieniu, do których nie ma ograniczeń wymiany ani wewnętrznej ani zewnętrznej czyli można je wymieniać za granicą

*Waluty rezerwowe- to waluty o podwyższonej twardości, które służą do regulowania transakcji w wymianie międzynarodowej (euro, dolar amerykański, jen japoński, funt brytyjski, funt szwajcarski)

*Waluty egzotyczne- to takie, które nie są walutami twardymi ani rezerwowymi i które nie są przedmiotem zainteresowania rynków finansowych

2.Wymienialność waluty:

*wewnętrzna wymienialność- polega na tym, że mniej więcej po tym samym kursie jest wymieniana bez żadnych ograniczeń przez każdy podmiot zarówno po stronie kupna jak i sprzedaży w dowolnym miejscu wewnątrz kraju

*zewnętrzna wymienialność- polega na tym, że mniej więcej po tym samym kursie jest wymieniana bez żadnych ograniczeń przez podmiot zarówno po stronie kupna jak i sprzedaży w dowolnym miejscy poza granicami kraju

3.Zasady kursowe:

*Dolar na pierwszym miejscu, a więc 4 USD = 4 PLN jest zarówno kursem dolara wyrażonym w złotych, jak i kursem złotego wyrażonego w dolarach 1 PLN = 0,25 USD jest niepoprawnym zapisem

4.Siła waluty

1 USD = 100XXX

1USD = 0,1YYY

Siła danej waluty nie zależy od liczbowej wielkości kursu walutowego. Wśród walut, których kurs wyrażony w dolarze wynosi więcej niż jeden dolar są waluty o rozwiniętych i stabilnych gospodarkach, np. Wielka Brytania czy Nowa Zelandia, jak i kraje rozwijające się np. Jordania, Libia

O sile danej waluty świadczy przede wszystkim trwałość jej kursu oraz to czy dany kraj ma trudności z jego wytworzeniem

5.Funkcje kursu walutowego:

*Informacyjna- kurs walutowy stanowi jedna z informacji na podstawie, których podmiot gospodarczy, państwo i osoba fizyczna podejmują decyzje gospodarcze

*Cenotwórcza- kurs walutowy staje faktycznym przelicznikiem służącym do wyrażenia ceny dolara eksportowego lub importowego w pożądanej walucie

6.Rodzaje kursów walutowych:

*Sztywne- takie, które nie zmieniają się, przeważnie nie mają rzeczywistego podłoża ekonomicznego

*Stałe- to kursy, które mogą się zmieniać, ale niezbyt często i w ściśle określonych przedziałach (tzw. wielkich wahań)

Mamy tu do czynienia z dwoma kursami tzw. kursem centralnym, który jest stały oraz kursem rynkowym, który może się zmieniać w zależności od popytu i podaży

kurs z pełzająca dewoluacją

kurs z pełzającą rewaluacją

*Płynne- przyjmuje się, że pieniądz jest towarem, a jego cena, czyli kurs kształtuje się na rynku walutowym w wyniku stabilnej gry siły rynkowej popytu i podaży

7.Mechanizm ustalenia kursu walutowego (rynkowego)

8.Zmiany poziomu kursu walutowego:

*Dewoluacja- obniżenie kursu własnej waluty w wyniku decyzji państwa (instytucji odpowiedzialnej za prowadzenie polityki kursowej-przeważnie BC)

1USD = 3,6 PLN po zmianie

1 USD = 4,0 PLN

*Rewaluacja- podwyższenie kursu własnej waluty w wyniku decyzji państwa (instytucji odpowiedzialnej za prowadzenie polityki kursowej- przeważnie BC)

1USD = 3,6 PLN po zmianie

1USD = 3,5PLN

*Deprecjacja- obniżenie wartości pieniądza krajowego na rynku finansowym

1USD = 3,7 PLN po zmianie

1USD = 4,0 PLN

(wykres)

*Aprecjacja- podniesienie wartości pieniądza krajowego na rynku finansowym

1USD = 3,7 PLN po zmianie

1 USD = 3,5 PLN

(wykres)

9.Czynniki określające poziom kursu walutowego

Zagraniczna polityka ekonomiczna- jest to oddziaływanie państwa w stosunkach ekonomicznych za granicą

* polityka makroekonomiczna

* ekonomiczny wymiar polityki zagranicznej państwa

* polityka kursu walutowego

* polityka handlowa

Polityka handlowa- to oddziaływanie państwa na ofertę stosunków handlowych i za granicą

Wyróżniamy 3 rodzaje narzędzi polityki handlowej

*Bariery parotaryfowe

*Bariery pozataryfowe

*Cła- opłata pobierana (nakładana) od towaru przekraczającego granice celna danego kraju

Rodzaje ceł

*Podział ze względu na kierunek przepływu towaru:

- Cła importowe (sprowadzane z zagranicy)

- Cła eksportowe (wywożone za granicę)

- Cła transportowe (przewożone przez obszar celny danego kraju)

*Podział ze względu na sposób obliczania stawek cen:

- Od valorem (cła wartościowe)- procent od wartości celnej towaru

- Cła specyficzne (ilościowe)-naliczane od jednostki fizycznej miary towaru

- Cła kombinowane- połączenie cła wartościowego i specyficznego

- Cła alternatywne- połączenie ceł wartościowych (lub) i specyficznych

*Podział ze względu na cel ich stosowania

- Cła fiskalne- wpływy do budżetu państwa

*Cła importowe:

- Cła ochronne- ochrona stałej branży działającej już długo

- Cła protekcyjne- ochrona krajowych producentów przed konkurencja nowo powstałych

- Cła antydumpingowe- w przypadku, gdy u producenta jest podejrzenie stosowania i uprawiania dumpingu

- Cła wyrównawcze- są odpowiedzią na działania kraju (nieuczciwe praktyki psucia rynku)

- Cła ekspansywne- wprowadzone w wyniku prowadzonego przez duże firmy obowiązujące się utraty dominującej pozycji na rynku

-Cła bojowe wojna celna

- Cła represyjne wojna celna

- Cła prohibicyjne wojna celna

*Podział ze względu na poziom stawki celnej

- Cła podstawowe- stosowane wobec WTO oraz w kraju przyznano klauzule największego uprzywilejowania KNU

- Cła preferencyjne- stosowane wobec krajów najbardziej rozwiniętych LDC i rozwijających się DEU w krajach PKB nie przekracza PKB Polski

- Cła obniżone- stosowane jako efekt zawartych porozumień handlowych

- Cła podwyższone- najczęściej stosowane wobec towarów w przypadku, których sa problemy z ustaleniem kraju pochodzenia

Skutek cła- ograniczenie wymiany handlowej poprzez podwyższenie ceny dobra importowanego lub też pogorszenie opłacalności eksportu

Ekonomiczny model wyznaczenia cła w dużym kraju: (wykres)

a-dodatkowe zyski osiągnięte przez przedsiębiorstwo krajowe

b-strata polegająca na uruchomieniu dodatkowej nieefektywnej produkcji w kraju

c-wpływ z cła

d-strata konsumentów

Narzędzia pozataryfowe- działają bardzo podobnie do ceł i służą do:

- ograniczenia wymiany handlowej poprzez podwyższenie ceny dobra zagranicznego

- pobudzenie wymiany handlowej poprzez obniżenie ceny dobra krajowego

1. Subsydia- celem ich jest wspieranie przez państwo przedsiębiorstwa krajowych, zwiększając ich możliwości eksportowe

a-bezpośrednie- państwo przekazuje wsparcie finansowe przedsiębiorstwa bez określenia sposobu ich wykonania (są zakazane z wyjątkiem rolnictwa- dopłaty bezpośrednie)

b-pośrednie- współfinansowanie przez państwo różnych faz działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

2. Dumping- poprawia konkurencyjność produkcji krajowej na rynku zagranicznym. Jest stosowany przez same przedsiębiorstw- występuje wówczas gdy sprzedajemy na rynkach zagranicznych p0o cenie niższej niż koszty produkcji

*sytuacja, gdy na jakimś rynku zagranicznym sprzedajemy po cenie niżej niż na innym rynku zagranicznym

*na rynku zagranicznym sprzedajemy po cenie niższej niż na rynku wewnętrznym

3. Zmienne opłaty wyrównawcze- stanowią różnice między zmienna cena rynku światowego na dany towar i stałą w danym czasie gwarantowaną przez państwo ceną rynku wewnętrznego. Celem jest ograniczenie aktywności handlowej.

Mechanizm działania zmiennych opłat wyrównawczych (wykres)

4. Podatki wewnętrzne- ograniczają wymianę handlowa. Są narzędziem polityki handlowej i są podobne do cła jeśli są nakładane na produkty nie produkowane w kraju

5. Opłaty za denie

6. Depozyty importowe- polegają na obowiązku złożenia na nie procentowym rachunku Skarbu Państwa określonej kwoty pieniężnej, która po spełnieniu określonych warunków podlega zwrotowi.

Bariery pozataryfowe- mają działać na rzecz ograniczenia wymiany handlowej

1.Zakaz eksporty bądź importu-decyzja administracyjna

2.Ograniczenie ilościowe (kontyngenty)- oznaczają wprowadzenie ściśle określonego limitu dopuszczalnej wielkości importu bądź eksportu (kontyngenty bezcłowe- określa się limit sprowadzonych samochodów bez cła do Polski)

I podział

- wartościowe- polega na tym, że określa się dopuszczalna wartość eksportu bądź importu

- ilościowe- ilość sztuki

II podział

- globalny- określenie łącznej kwoty dopuszczalnego eksportu lub importu dla wszystkich producentów czy dostawców

- indywidualny- określenie kwot dozwolonego eksportu bądź importu dla poszczególnych producentów

1.Licencja- państwo może licencjonować obrót pewnymi towarami w handlu zagranicznym

2.Dobrowolne ograniczenie eksportu (VER-y)-polega na tym, że eksporter pod wpływem partnera zagranicznego podejmuje decyzje o ograniczeniu wolumenu eksportu na jego rynek (są zakazane)

3.Normy techniczne, sanitarne i fitosanitarne-celem ich jest ochrona konsumentów krajowych.

Bilans płatniczy- jest to zestawienie wszelkich płatności dokonywanych przez jakiś kraj z zagranicy ze wszystkich możliwych tytułów w pewnym okresie czasu zazwyczaj jednego roku

Bilans należności i zobowiązań- odnotuje sam fakt powstania należności i zobowiązań

Bilans płatniczy sporządza się w:

- polskich złotych

- w dolarach amerykańskich

- w euro

W Polsce dwie instytucje sporządzają bilans płatniczy

-Narodowy Bank Polski

- Główny Urząd Statystyczny

Nie można tych danych łączyć ponieważ sporządzają te bilanse poprzez różne metody

GUS sporządza bilans na bazie dokumentu SAD (dokument odprawy celnej sporządzony przez eksporterów i importerów. Sporządza się go gdy jakiś produkt przekracza granice celną)

NBP- sporządza bilans płatniczy na bazie rzeczywistych przepływów finansowych

Transakcje związane z bilansem płatniczym:

I grupa

*Kredytowe-transakcje, które powodują otrzymanie płatności od podmiotów zagranicznych np. eksport towarów, eksport usług

*Debetowe- transakcje, które wymagają płatności na rzecz podmiotów zagranicznych ze strony danego kraju np. import towarów, import usług

II grupa

*Autonomiczne- są to transakcje dokonywane ze względu na stan bilansu płatniczego, które zależy tylko i wyłącznie od decyzji podmiotów dokonujących takich transakcji

*Wyrównawcze- transakcje dokonywane wówczas gdy bilans płatniczy nie znajduje się w stanie naturalnej równowagi. Mają one na celu zrównoważenie bilansu płatniczego.

Struktura bilansu płatniczego

A.Rachunek obrotów bieżących

1. Salda towarowe (-)

EKSPOTR TOWARÓW (+)

IMPORT TOWARÓW(-)

2. Saldo usług (+)

EKSPORT TOWARÓW (+)

IMPORT (-)

Suma (1+2) suma tych sald daje nam bilans handlowy

3. Saldo dochodu (-)

PRZYCHODY (+)

ROZCHODY (-)

4. Saldo płynności transferowych (+) – świadczenia finansowe w zamian, za które nic nie wymagamy. Mają one wymiar:

-publiczny- na rzecz innego kraju np. pomoc humanitarna

-prywatne- np. pomoc rodziny z zagranicy

PRZYCHODY(+)

ROZCHODY(-)

5.Rachunek niesklasyfikowanych obrotów bieżących (handel przygraniczny)

B. Rachunek obrotów kapitałowych i finansowych

1. Rachunek obrotów kapitałowych (+)

2. rachunek obrotów finansowych (+)

a- saldo bezpośrednich inwestycji zagranicznych (+)

polskie inwestycje bezpośrednie za granicą (-)

zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce (+)

b-saldo inwestycji portfelowych (+)

polskie inwestycje portfelowe za granicą (-)

zagraniczne inwestycje portfelowe w Polsce (+)

c-saldo kredytów

Aktywa

Pasywa

d- saldo innych zobowiązań

C. Saldo błędów i opuszczeń

D. Suma A,B,C

Gdy będzie 0= naturalna równowaga

E. pozycje finansujące

1. Zmiany rezerw walutowych

2. Kredyty z Międzynarodowego Funduszu Walutowego

3. Exceptional finansing.