Prawo cywilne - cz.6

Delikt – to nie tylko działania wywołujące szkodę innej osobie lecz także niektóre działania wyrządzające szkodę choćby ich sprawcy nie można było przypisać winy.  Niekiedy są to działania polegające na wywołaniu szkody przez zwierzęta lub rzeczy.

Odpowiedzialność deliktowa może być oparta na zasadzie:

1)      winy

2)      ryzyka

3)      słuszności

Wina nie jest definiowana. Elementem winy jest bezprawność działania sprawcy. (naruszenie porządku prawnego lub naruszenie zasad współżycia społecznego. Pojęcie winy umyślnej : sprawca ,a świadomość że jego zachowanie może wywołać szkodę i sprawca albo się na to godzi. Wina nieumyślna jest nazywana również niedbalstwem. Polega na tym że : sprawca przepuszcza że uniknie ujemnych skutków swego działania lub tych skutków  nie przewiduje. Winy nie można przypisać osobie nie poczytalnej niedorozwiniętej umysłowo i małoletniej przed 13 rokiem życia.

Formy odpowiedzialności deliktowej.

1)      odpowiedzialność za własne czyny – ciężar udowodnienia powstałej szkody spoczywa na osobie która wywodzi z tego sutki prawne (jeżeli ktoś wyrządził nam krzywdę to my jesteśmy zobowiązani do wykazania czyjejś winy). Szkodę może wyrządzić kilkoro osób (współsprawstwo). Za szkodę odpowiedzialny jest też ten kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłaniał , kto był jej pomocny lub świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody (np. kupił kradziony sprzęt). Kto ze współsprawców szkodę naprawił może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części spełnionego świadczenia

2)      Odpowiedzialność za cudze czyny – jest ponoszona za osoby małoletnie do 13 roku życia i osoby ubezwłasnowolnione w wypadku powierzenia wykonania czynności innej osobie. Odpowiedzialność ponosi ten kto powierzył komuś wykonanie określonej czynności. Odp jest ponoszona w przypadki powierzenia przez zwierzchnika czynności podwładnemu (jest to odp na podstawie ryzyka). Zwierzchnik odpowiada za szkodę wyrządzoną przez pracownika (prokuratura, wojsko, policja, straż pożarna - odp ponosi państwo – instytucja publiczno – prawna )

3)      Odp za szkody wyrządzone przez zwierzęta i rzeczy

-          odp za zwierzęta : gdy człowiek bezpośrednio kierował zachowaniem zwierzęcia, wtedy człowiek odp jak za własne czyny. Gdy człowiek nie kierował zachowaniem zwierzęcia , kto hoduje lub chowa zwierze ten zawsze odp za jego zachowanie .W sytuacji kiedy szkody zostały wyrządzone przez zwierze bezpańskie osoba poszkodowana nie może wnosić roszczeń.

-          Odp za rzeczy – wyrzucenie rzeczy przez okno , zawalenie budowli, oderwanie się jej części. Jest to odp deliktowa.

4)      odp za szkody wyrządzone w związku z działaniem sił przyrody ( para wodna, gaz, elektryczność, ropa i produkty ropopochodne , energia jądrowa). Odp za działanie tych sił ponoszą osoby prowadzące przedsiębiorstwo zajmujące się eksploatacją tych sił przyrody. Od odp uwolnić się można gdy szkoda nastąpiła z następujących przyczyn:

-          siły wyższej

-          wyłącznie z winy poszkodowanego

-          wyłącznie z winy osoby trzeciej za którą osoba obciążona nie ponosi odpowiedzialności