KPA: Istotne pojęcia i definicje - cz.5

Akty kończące postępowanie administracyjne

Akt administracyjny – oparta na przepisach prawa czynność organu administracji.

1)   Wg kryterium tworzenia przez akt administracyjny stosunków prawnych:

- konstytutywne – tworzą/ zmieniają/ znoszą stosunek prawny – skutek prawny powstaje z mocy samego aktu ex nunc, w momencie kiedy akt staje się ostateczny.

- deklaratoryjne – potwierdzają istnienie stosunku prawnego, który powstał z mocy prawa powszechnie obowiązującego; wywierają skutek ex tunc, czyli od chwili gdy spełnione zostały przesłanki określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego; np.decyzja stwierdzająca nieważność decyzji.

2)   wg kryterium woli adresata aktu:

-   niezależne – dochodzą do skutku niezależnie od woli adresata aktu, np. wywłaszczenie;

-   zależne – skutek zależy od woli strony, np. akt mianowania na stanowisko.

3)   wg kryterium stosunku organu administracyjnego do adresata:

-   wewnętrzne – do podmiotów podporządkowanych,

-   zewnętrzne – do podmiotów niepodporządkowanych,

2)   ze względu na stopień sformalizowania aktu:

-   formalne

-   nieformalne

3)   akty rzeczowe – prawa i obowiązki związane z takim aktem przechodzą na każdorazowego dzierżyciela rzeczy;

4)   ze względu na związanie organu wydającego przepisami prawa:

-   związane – w określonym stanie faktycznym i prawnym organ musi podjąć rozstrzygnięcie wskazane wyłącznie w przepisach prawa, np. decyzja o przyznaniu emerytury;

-   uznaniowe – organ mam możliwość wydania jednego wariantu rozstrzygnięcia spośród kilku wariantów przewidzianych w przepisach prawa.

Warunki prawidłowości aktu

Niespełnienie poniższych warunków powoduje wadliwość aktu:

-   akt musi być wydany przez organ właściwy do jego wydania,

-   akt musi być wydany zgodnie z prawem materialnym i procesowym.

Wadliwość może być:

1.  nieistotna – akt wiąże adresata, można tylko dokonać usunięcia nieprawidłowości w trybie weryfikacji aktu, tzn. uzupełnienia, sprostowania;

2.  istotna – może być usunięta jedynie w trybie wzruszenia aktu (stwierdzenia nieważności aktu, gdy uznajemy go za nieważny od samego początku).

Każdy akt administracyjny uważa się za prawidłowy, dopóki nie zostanie uchylony przez inny akt administracyjny – domniemanie prawidłowości.

Decyzja administracyjna – akt definitywnie kończący postępowanie w danej instancji (gdy przepis prawa materialnego nakazuje załatwić określoną sprawę w drodze decyzji).

Wg orzecznictwa decyzja to:

-   akt administracyjny wydawany na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego,

-   akt władzy, jednostronnie rozstrzygający konkretną sprawę,

-   skierowany do indywidualnie oznaczonego adresata niezwiązanego z organem administracji ani węzłem podległości organizacyjnej, ani służbowej.

Elementy, które powinna zawierać decyzja określa art. 107 kpa.

Ażeby akt można było uznać za decyzję administracyjną, choćby wadliwą, musi ona zawierać 4 elementy:

1. oznaczenie organu, od którego pismo pochodzi,

2. wskazanie adresata,

3. rozstrzygnięcie o istocie sprawy (choćby dorozumiane),

4. podpis upoważnionego pracownika.

Decyzja taka, choćby wadliwa, zapewnia możliwość skorzystania przez stronę z przysługujących jej uprawnień procesowych (zwłaszcza z prawa zaskarżania rozstrzygnięcia). Jeżeli pismo nie zawiera tych 4 elementów, to nie jest decyzją administracyjną – nie ma doniosłości prawnej.

Inne elementy:

-  data – pozwala ustalić na podstawie jakiego stanu faktycznego/ prawnego podjęto decyzję; o ile przepisy między czasowe nie stanowią inaczej, to decyzja administracyjna wydawana jest na podstawie przepisów obowiązujących w momencie wydania;

-  podstawa prawna – przepisy, na mocy których rozstrzygnięto sprawę i miejsce publikacji;

-  uzasadnienie faktyczne/ prawne – powinno wyczerpująco informować strony o motywach, którymi organ kierował się załatwiając sprawę;

-  podpis pracownika pełniącego funkcję organu (np. wójta) lub pracownika do tego upoważnionego przez organ. Decyzja wydana przez pracownika, który nie był upoważniony do jej wydania jest dotknięta wadą nieważności.

Decyzji, od której służy odwołanie może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja podlega wówczas wykonaniu natychmiast po jej doręczeniu lub ogłoszeni, a obowiązek jej wykonania istnieje nawet po wniesieniu odwołania.

Weryfikacja decyzji:

-  uzupełnienie – w formie decyzji (art. 111)

-  sprostowanie – w formie postanowienia (art. 113)

-  wykładnia – organ może jedynie wyjaśnić jak rozumie sens decyzji – nie zmienia w wyjaśnieniu treści decyzji.

Skutki prawne decyzji administracyjnej:

Materialnoprawne -  dotyczą powstania/zmiany/wygaśnięcia konkretnego stosunku prawnego Decyzja kształtuje treść stosunku prawnego: -  przekształca interes prawny strony w prawa nabyte lub odmawia takiego przekształcenia; -  stwierdza wygaśnięcie uprawnienia; -  konkretyzuje co do rodzaju zakresu ciążący na stronie obowiązek lub znosi ten obowiązek.

Procesowe -                kończy sprawę w danej instancji Następstwem wydania decyzji jest rozwiązanie stosunku prawnego między stroną a organem administracji, który powstał z chwilą wszczęcia postępowania.

Oba te stosunki zachodzą, gdy decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty.

Decyzje, które nie rozstrzygają sprawy co do istoty, wywołują jedynie skutek procesowy, np. art.64, gdy uznamy, że pozostawienie sprawy bez rozpatrzenia jest decyzją.