KPA: Istotne pojęcia i definicje - cz.4

Wszczęcie postępowania (art.61-66)

Gdy postępowanie oparte jest na zasadach skargowości wówczas niezbędny jest wniosek strony. Wnioskodawca musi mieć legitymację procesową strony. Złożenie wniosku przez osobę, która nie jest stroną (jej pełnomocnikiem lub przedstawicielem) powinno spowodować wydanie decyzji odmownej z przyczyn formalnych (brak legitymacji procesowej wnioskodawcy).

Gdy przepis prawa nie normuje wprost inicjatywy wszczęcia postępowania, przyjmuje się ,że jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest określenie:

-    obowiązków jednostki                                   sprawę wszczyna się 

-    ograniczenia/ cofnięcia uprawnień                           z urzędu

-    nadanie uprawnienia –  sprawę wszczyna się na wniosek.

Postępowanie wyjaśniające (art. 75-88)

1) środki dowodowe

1. dokument urzędowy

-   uproszczenie postępowania dowodowego – nie ma potrzeby przeprowadzania innych dowodów co do faktów wskazanych w dokumencie,

-   nie ma mocy bezwzględnej – przeciwdowód przeciwko treści,

-   można powołać biegłego do zbadania autentyczności dokumentu.

2. dokumenty prywatne

-   pismo określonej treści podpisane przez osobę,

-   wartość ważności dokumentu zależy od tego, czy osoba, która go podpisała została pouczona o odpowiedzialności za fałszywe zeznania (jeśli nie, dowód będzie miał ograniczone znaczenie: dana osoba złożyła oświadczenie o określonej treści i złożyła pod nim swój podpis),

-   dokumentem prywatnym może być także prywatna, pozasądowa opinia biegłych – ktoś sam zamawia opinię biegłego i przedkłada ją organowi w formie pisemnej (biegły działa tu w imieniu zleceniodawcy – występuje niepewność)

3. dowody z zeznań świadków/ opinii biegłego – obwarowane są przepisami ograniczającymi:

a)   biegły:

-   powoływany w drodze postanowienia, na które służy zażalenie,

-   może być powołany na wniosek stron – wniosek nie jest wiążący dla organu,

-   może odmówić przyjęcia funkcji biegłego jedynie z ważnych powodów

-   opinia biegłego podlega swobodnej ocenie – można ją podważyć opinią innego biegłego, zakwestionować jej zasadność na podstawie posiadanych dokumentów;

b)  zeznania świadków

-   niezdolność bycia świadkiem – art. 82 – tajemnica państwowa, służbowa, spowiedzi, niezdolność do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;

-   obowiązek składania zeznań – są pewne wyjątki:

                i.   prawo odmowy zeznań                                 małżonek strony, wstępni, zstępni, rodzeństwo, powinowaci I stopnia,

               ii.    prawo odmowy odpowiedzi na pytania               osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli

4. dowód z oględzin – obowiązek ten wynika czasami z przepisów szczególnych,

5. dowód z przesłuchania strony

-          ma charakter dowodu uzupełniającego

-          zeznanie składane jest przez osobę zainteresowaną w rozstrzygnięciu.

2) Formy, które nie wymagają dowodu:

1. formy powszechnie znane: zdarzenia, czynności, które powinny być znane każdemu rozsądnemu i posiadającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi miejscowości, w której ma siedzibę organ administracyjny.

2. formy znane organowi z urzędu: znane organowi z racji wykonywania jego funkcji.

2) Organ administracji dokonuje ustalenia stanu faktycznego w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy i o domniemania:

1. faktyczne – wynikają z doświadczenia życiowego, na podstawie faktu nieposzukiwanego wnioskuje się o istnieniu faktu oszukiwanego;

2. prawne – wynikają z przepisów prawa, które nakazują przyjęcie poszukiwanego faktu na podstawie jakiegoś innego faktu, np. domniemanie pełnomocnictwa domownika strony w sprawie mniejszej wagi.

Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu – nie jest dowodem.

Formy postępowania dowodowego

Treścią postępowania dowodowego jest sam proces dowodzenia (wnioskowanie na podstawie określonych wniosków dowodowych o istnieniu lub nieistnieniu pewnych faktów albo o prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń o tych faktach).

W rezultacie postępowania dowodowego organ otrzymuje materiał dowodowy, który jest podstawą rozstrzygnięcia.

Postępowanie dowodowe może mieć formę:

1)     postępowania gabinetowego – dominuje ono w funkcjonowaniu administracji – jest formą uproszczoną; przeprowadza się je, gdy zachodzi potrzeba badania dokumentów i ew. uzyskania wyjaśnień strony.

2)     lustracji.

Rozprawa administracyjna (art. 89-96)

Podstawowe zasady postępowania dowodowego – ich naruszenie traktowane jest w orzecznictwie NSA jako naruszenie przepisów kpa, które może mieć wpływ na wynik rozprawy i w konsekwencji może spowodować uchylenie decyzji (art. 77-81).

Zajęcie stanowiska przez inny organ (art.106)

Art. 106 zawiera procesową regulację instytucji współdziałania organów administracji. Jeżeli wbrew obowiązkowi stanowisko innego organu zostanie pominięte, istnieje podstawa do wznowienia postępowania.

Organ współdziałający ne jest stroną postępowania administracyjnego. Bierze jedynie udział w procesie decyzyjnym – nawet gdy jego stanowisko nie zostało uwzględnione, nie może wnieść odwołania od decyzji ani skargi do NSA.

Zawieszenie postępowania (art.97-104)

-  W toku postępowania mogą pojawić się przeszkody, które uniemożliwiają dalszy jego prawidłowy przebieg – należy wówczas postępowanie zawiesić i podjąć działania, które zmierzają do usunięcia tych przeszkód.

-  Wstrzymanie biegu terminów – art.103,

-  Zagadnienie wstępne – kwestia prejudycjalna – zagadnienie prawne, które powstało w toku postępowania, do którego nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie.

Dla rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego kpa przewiduje dwa rodzaje postępowania:

1.  tryb podstawowy – art. 100§1 (zawieszenie postępowania, wystąpienie o rozstrzygnięcie do sądu, wezwanie stron do wystąpienia w stosownym terminie)

2.  tryb wyjątkowy – art. 100§2 i 3

-  możliwość zawieszenia postępowania na wniosek strony – zależy od uznania organu.

Umorzenie postępowania – decyzja o umorzeniu postępowania (art.105)

1) decyzja o umorzeniu postępowania nie rozstrzyga o istocie sprawy, ale wywiera skutek prawny, tzn. kończy sprawę w danej instancji. Stronom przysługuje gwarancja procesowa w formie odwołania od decyzji.

2) Fakultatywne umorzenie postępowania – na wniosek strony, na której żądanie zostało wszczęte.