Ekonomia integracji europejskiej - notatki studenckie cz.8

Polityka strukturalna

Na początku 6 krajów reprezentowało poziom rozwoju gospodarczego. Tendencje wprowadzały się do innego rynku europejskiego. W traktacie rzymskim nie ma mowy o polityce strukturalnej, jest tylko zapis harmonijnego rozwoju. Tak było do lat 70. W 1975 r. wydatki na politykę strukturalną wyniosły 17%. W 1987 r. w ramach jednolitego aktu europejskiego wprowadzono rozdział spójności ekonomicznej i socjalnej. Bezpośrednią zmianą było kolejne rozszerzenie Wspólnoty Europejskiej o 3 kraje (Grecja, Portugalia, Hiszpania).

W tym okresie zostały sprecyzowane cele, jak ta spójność ma być osiągnięta w 1994 i 1995 r. :

1.       Wspieranie dostosowań strukturalnych, regionów szczególnie o zapóźnionym rozwoju. Miernikiem poziom PKB na 1 mieszkańca mniejszy niż 75% średniej unijnej.

2.       Restrukturyzacja regionów zagrożonych upadkiem tradycyjnych gałęzi przemysłu (przemysł wydobywczy, hutniczy, stoczniowy, włókienniczy). Napływ towarów z Azji Południowo – Wschodniej, z Chin (sprzęt gospodarstwa domowego) .

3.       Zwalczanie bezrobocia długookresowego (trwa więcej niż 12 m-cy).

4.       Zwalczanie bezrobocia wśród młodzieży

5.       Problemy

a)      Modernizacja produkcji, handlu, przetwórstwa rolnego

b)      Wspieranie obszarów o wysokim udziale zatrudnienia rolniczego, niskich dochodów rolniczych i niskim PKB

W 1975 r. powołano pierwszy fundusz strukturalny – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Zasady funkcjonowania funduszy strukturalnych :

1.      Zasada koncentracji środków – cel 1-pomoc regionom; cel 2-środki nie były rozproszone na małe zadania.

2.       Zasada komplementarności i partnerstwa – plany zgłaszane do realizacji muszą wynikać z potrzeb społeczności lokalnej.

3.       Zasada działania w oparciu o wieloletnie plany – na podstawie budżetu realizacja przedsięwzięć.

Po latach 80. i 90. wydatki na osiągniecie spójności wzrosły z 17% do 31% w 1993 r. Po wejściu do UE w 1995 r. 3 następnych członków, pojawił się 6 cel – pomoc krajom, regionom o zaludnieniu nieprzekraczającym 8 osób na 1 .

 W 1991 r. powstał Fundusz Spójności, który zaliczany jest do grup funduszy strukturalnych, ale nim nie jest.

Powołano tzw. Komitet Regionów, który składa się z przedstawicieli krajów i regionów (jest ich 222). Jest głosem opiniodawczym przy zatwierdzaniu projektów.

Na lata 2000 – 2006 liczba celów została ograniczona by nie dochodziło do rozdrobnienia środków. 

Połączono cele, pogrupowano i otrzymano 3 cele :

1.       Został bez zmian : wspieranie rozwoju infrastruktury, zmian w regionach

2.       Wspieranie gospodarcze i społeczne rekonstrukcji obszarów o specjalnych trudnościach strukturalnych (tereny przemysłowe, tereny miejskie, tereny o niskim wskaźniku zatrudnienia).

3.       Zwalczanie bezrobocia, kształcenie, przekwalifikowywanie, polityka zatrudnienia.

Została przygotowana nomenklatura jednostek terytorialnych NUTS (5 poziomów). Poziom najwyższy NUTS 1, największa jednostka odpowiadająca niemieckim landom. NUTS 2- województwa, główny adresat pomocy dla celu 1. NUTS 3- francuskie departamenty. NUTS 4- brytyjskie hrabstwa, polskie powiaty. NUTS 5- gminy.

Te zasady funkcjonowania funduszy strukturalnych zostały rozszerzone gdyż polityka spójności, strukturalna nabrała coraz większego znaczenia :

1.       Komplementarności i partnerstwa – działania UE wspierają działalność poszczególnych państw.

2.       Subsydiarności (pomocniczości) – wdrażanie pomocy jest zadaniem państwa członkowskiego na odpowiednim poziomie terytorialnym w oparciu o rozwiązania każdego państwa (w Polsce jest rozwój lokalny i regionalny na poziomie UE).

3.       Dodatkowości – środki UE współfinansują projekty danego kraju, projekty szkoleniowe są hojnie opłacane.

4.       Kompatybilności (zgodności) – zgodności z zapisami traktatów, zasadami konkurencji, ochroną i poprawą stanu środowiska naturalnego.

5.       Koordynacji – przeciwdziałania rozproszeniu środków, tj. konkretne działanie nie może otrzymać wkładu finansowego z więcej niż 1 funduszu.

Pespektywa funduszy strukturalnych na lata 2007-13 :

1.       Konwergencja

2.       Konkurencyjność regionalna i zatrudnienia

3.       Europejska współpraca terytorialna

Różnice : Polityka regionalna dotyczy polityki związanej z danym regionem, różnicowanie między jednym a drugim. W polityce strukturalnej chodzi o poprawienie jakiejś struktury, np. zatrudnienia.

Polityka spójności – zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju gospodarczego, społecznego i terytorialnego poprzez wspieranie rozwoju biedniejszych regionów oraz wzmocnienie ich konkurencyjności. Jest inaczej niż w przypadku polityki solidarności, gdyż ci bogaci muszą dzielić się swoimi pieniędzmi. Polska np. korzystała z programu przedakcesyjnego SAPARD.

Fundusze strukturalne :

                    I.            Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – jest najważniejszy pośród wszystkich, powstał w 1975 r. Jako instrument mający na celu walkę z rosnącymi rozbieżnościami rozwoju regionów, spowodowanymi kryzysem gospodarczym w I. połowie lat 70. Obserwowano  na początku niekorzystne zjawiska z 3 krajach, gdzie głównie prowadzono działalność rolniczą, powstawały olbrzymie aglomeracje miejskie.

Finansuje :

1.       Inwestycje produktywne mające na celu tworzenie i zabezpieczenie, czyli utrzymywanie trwałych miejsc pracy.

2.       Inwestycje w infrastrukturę – drogi, autostrady, Internet, które w ramach celu 1. przyczynia się do zwiększenia potencjału gospodarczego, rozwoju, spójności oraz tworzenia i utrzymywania stałych miejsc pracy.

3.       Rozwój lokalny tj. pomoc przy obsłudze przedsiębiorstw w dziedzinie zarządzania, badań rynku, badań naukowych, technologicznych i ich finansowania, finansowanie innowacyjności w przedsiębiorstwach, zapewnienie właściwej infrastruktury dla lokalnego rozwoju i polityki zatrudnienia.

4.       Finansowanie inwestycji w zakresie edukacji, zdrowia, rozwoju MSP oraz innowacyjności przyczyniającej się do rozwoju regionalnego.

5.       Rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

6.       Rozwoju turystyki i inwestycji kulturalnych.

7.       Zakładanie przedsiębiorstw oraz infrastruktury i usługi umożliwiających zatrudnianie kobiet.

8.       Współpraca transgraniczna i międzyregionalna w zakresie rozwoju regionalnego.

                  II.            Europejski Fundusz Społeczny – powstał w 1960 r. na skutek prośby Włoch, gdy wzrosło bezrobocie na obszarach wiejskich.

Środki :

1.       Organizacja szkoleń rozwijających umiejętności zawodowe, praktyk i staży pracy.

2.       Ulepszanie systemów powszechnego kształcenia oraz dostosowanie ich do aktualnego zapotrzebowanie na rynku pracy.

3.       Kształcenie kadr, ekspertów, personelu dydaktycznego, wspieranie pośrednictwa pracy oraz organizacji zajmujących się doradztwem i informacją zawodową.

4.       Wspieranie programów mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy m.in. MSP.

5.       Walka z dyskryminacją zawodową, wyrównanie szans pracy dla kobiet i mężczyzn.

6.       Wspieranie grup ludzi odrzuconych i dekaboryzowanych przez społeczeństwo (bezdomni, uzależnieni, niepełnosprawni, imigranci, mniejszości kulturowe, recydywiści).

7.       Pomoc techniczna, naukowa.

                III.            Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – powstał w 1964 r. a jego działalność jest związana ze Wspólną Polityką Rolną.

                IV.            Fundusz Spójności – został powołany w 1993 r. jako fundusz niezbędny po przyjęciu Portugalii i Hiszpanii do UE. Pomoc funduszu ma zasięg krajowy, a nie regionalny. Celem nadrzędnym jest umocnienie spójności społecznej i gospodarczej Unii, przez finansowanie dużych projektów (powyżej 10 mln euro) tworzących wspólna całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. 50% środków jest przeznaczone na transport a kolejne 50% na inwestycje pro środowiskowe.

Z funduszy strukturalnych korzystają kraje, których PKB na 1 mieszkańca jest mniejsze niż 90% średniej unijnej.