Budżet jest to zestawienie planowanych na dany okres (np. tydzień, miesiąc, najczęściej rok) dochodów i wydatków jednostki gospodarującej. Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności.
Termin „budżet” pochodzi z łacińskiego bulga, oznaczającego skórzany mieszek przeznaczony do zbierania dochodów. Słowo to przyjęło się następnie w wielu językach (ang. budget, starofr. bougette, fr. la budget]. Dla historycznego rozwoju instytucji budżetu znaczenie miało kilka zdarzeń, które rozstrzygnęły o jej współczesnym kształcie, wśród których - poza oddzieleniem majątku publicznego od majątku królewskiego - wymienić należy rozwijanie stosunków towarowo-pieniężnych, parlamentaryzmu, funkcji socjalnych i gospodarczych państwa, rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych i finansowych oraz procesy integracyjne zachodzące we współczesnym świecie.
W swojej pracy zwrócę uwagę na budżecie państwa. Budżet państwa jest najwyższej rangi planem finansowym polityki państwa oraz narzędziem polityki społecznej, uwzględniającym planowane dochody i wydatki państwa na następny rok budżetowy.
Jako dochody uwzględnia się m.in.: wpływy z podatków pośrednich i bezpośrednich, dochody niepodatkowe (np. cła), dochody z prywatyzacji oraz dochody zagraniczne.
Mianem wydatków określa się m.in. koszty dotacji, obsługi długu publicznego, obsługi strefy budżetowej, rozliczeń z bankami, subwencji dla gmin oraz rezerw ogólnych.
Budżet państwa pełni ważne funkcje w gospodarce krajowej. Do najważniejszych z nich należą:
• redystrybucyjna - budżet państwa, przejmując podatki, cła i inne opłaty od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych dokonuje ich rozdziału pomiędzy inne podmioty, zarówno w wyniku transferów nieodpłatnych (renty, emerytury, pomoc publiczna, nieoprocentowane kredyty) jak i przez zakup dóbr i usług na rynku.
• skarbowa - budżet przejmuje podatki, cła i inne opłaty
• alokacyjna - budżet służy rozmieszczeniu dóbr i usług w gospodarce, przez finansowanie inwestycji publicznych
• bodźcowa - przez redystrybucję dochodu budżet (zwłaszcza zakupy dóbr i usług, ale także dotacje i subwencje) stymuluje działalność podmiotów gospodarczych, podaż, popyt i ceny
W dalszej części swojej pracy omówię źródła finansowania budżetu państwa. Źródła finansowania budżetu państwa można nazwać również dochodami budżetowymi. Dochody budżetu państwa są to środki pieniężne pobierane od podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych przez państwo lub przez odrębny organ samorządu terytorialnego w celu realizacji wydatków zapewniających wypełnienie zadań państwowych.
Art. 96 ustawy o finansach publicznych mówi dokładnie co zalicza się do dochodów budżetu państwa:
Podatki i opłaty, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych;
Cła;
Wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;
Dywidendy;
Wpłaty z zysku Narodowego Banku Centralnego;
Wpłaty z nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;
Dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
Dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnych charakterze składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
Odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
Odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;
Odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;
Grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych;
Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;
Inne dochody publiczne.
W dalszej części pracy postaram się opisać najważniejsze źródła finansowania budżetu państwa.
Podatek jest obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający.
Współcześnie pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy, które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Obecnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.
Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:
• nieodpłatność
• przymusowość
• powszechność
• bezzwrotność
Podatki dzielą się na:
• bezpośrednie - nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy.
• pośrednie - nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza – ostatecznie płaci konsument.
Największy udział w dochodach budżetu państwa ma podatek VAT. Jest to reguła w każdym kraju na świecie. Podatek VAT naliczany jest praktycznie od każdej zakupionej rzeczy i jest płacony przez końcowego odbiorcę, rozliczany zaś przez sprzedawcę. Jest tylko niewielka grupa dóbr i usług opodatkowanych niższą stawką VAT.
Kolejnym podatkiem, który pełni największą rolę w dochodach budżetu państwa jest podatek PIT, czyli podatek od dochodów ludności. Warto tutaj także wymienić składki na ubezpieczenia społeczne, które wprawdzie nie są podatkami w myśl ustawy, jednakże działają podobnie do PIT. Składki na ubezpieczenia społeczne, płaci częściowo pracodawca oraz pracownik i są one uzależnione od wysokości otrzymanego dochodu.
Polityka podatkowa większości krajów zakłada niski udział podatków od dochodów przedsiębiorstw (CIT) w dochodach budżetu państwa. Spowodowane jest to faktem, ze dochody budżetowe służą głównie realizowaniu polityki społecznej, dlatego nadmierny fiskalizm w zakresie opodatkowania przedsiębiorstw nie jest tutaj zasadny. Ograniczenie swobody działania przedsiębiorstw wpływa bowiem negatywnie na rozwój gospodarczy danego kraju.
Natomiast Cło jest to opłata pobierana przez państwo w związku z przemieszczaniem towarów przez granicę celną (powszechnie stosuje się cła importowe, niemniej w niektórych państwach ocleniu podlega również eksport i tranzyt).
Cło stosowane głównie w funkcji ochrony rodzimego przemysłu jest podstawowym narzędziem protekcjonizmu gospodarczego. Jednak cła stanowią też niebagatelne źródło finansowania budżetu państwa. Obecnie jednak wobec postępujących procesów globalizacji cła oraz inne narzędzia ochrony rynków wewnętrznych tracą na znaczeniu, a zaczyna dominować koncepcja wolnego handlu w wymianie międzynarodowej. Wiele państw tworzy unie celne, znosząc tym samym cła w wymianie handlowej między sobą przy jednoczesnym ujednoliceniu polityki celnej wobec krajów trzecich.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz