Przedsiębiorczość - pytania egzaminacyjne - 2

15. Równowaga na rynku występuje wówczas, gdy towary nie czekają zbyt długo na konsumentów, a konsumenci nie czekają na dostawę towarów, ceny zaś, po których sprzedaje się towary, są opłacalne dla producentów i akceptowane przez konsumentów.

16. O tym, co się produkuje w gospodarce rynkowej, decyduje konsument za pomocą wydawanych przez siebie pieniędzy. Jeśli u konsumenta występuje gotowość kupna towarów, to u producenta pojawia się bardzo szybko gotowość produkcji i dostarczenia poszukiwanego towaru na rynek.

17. O tym, jak się produkuje, tzn. za pomocą jakich narzędzi pracy i z jakiego surowca i materiału, decyduje konkurencja między producentami. Każdy z producentów stara się stosować takie metody wytwarzania, które przy danej cenie rynkowej minimalizują koszty produkcji i zapewniają możliwie najwyższy zysk.

18. O tym, dla kogo produkować, decydują wynagrodzenia czynników produkcji. Producenci wytwarzają towary lub świadczą usługi dla tych, którzy mają pieniądze i którzy są gotowi zapłacić cenę pokrywającą koszty wytwarzania i zapewniają odpowiedni zysk. To motyw zysku decyduje o tym: co, jak i dla kogo wytwarzać.

19. Komplementarność – zjawisko, w którym występuje wzajemne uzupełnianie się dóbr materialnych i usług.

Z komplementarnością mamy do czynienia wówczas, gdy korzystanie z danego dobra (lub danej usługi) wymaga jednoczesnego użycia innego dobra (lub innej usługi).

Przykład: By móc jeździć samochodem trzeba kupić paliwo, ubezpieczyć go, dokonywać napraw itp.

 21. Substytucja. Jeżeli w procesie konsumpcji tę samą potrzebę można zaspokoić za pomocą różnych dóbr lub usług wówczas mamy do czynienia z substytucją, a dobra lub usługi zastępujące określamy mianem substytutów.

Przykład: Zastępowanie masła margaryną przy smarowaniu pieczywa.

23. Popyt – ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie ceny.

Popyt – zapotrzebowanie na określony towar wyznaczone wieloma czynnikami, takimi jak:

•          cena danego towaru,

•          poziom cen dóbr substytucyjnych (zastępujących się) i komplementarnych (wzajemnie się uzupełniających),

•          wysokość dochodu konsumenta,

•          ogólna liczba konsumentów,

•          indywidualne preferencje konsumenta (gusty, moda, tradycje, itp.).

24. Prawo popytu – wzrost ceny określonego dobra przy niezmienności innych czynników powoduje spadek wielkości popytu na to dobro, i na odwrót – obniżka ceny wywołuje wzrost wielkości popytu.

25. Podaż – ilość dobra zaoferowana do sprzedaży w określonym czasie przy danym poziomie ceny.

26. Prawo podaży – wielkość podaży danego dobra zmienia się w tym samym kierunku, co jego cena. Wyższej cenie dobra odpowiada większa jego ilość dostarczana na rynek, natomiast mniejsza cena ogranicza wielkość podaży.

27. Dotychczasowe rozważania o mechanizmie równowagi rynkowej uwzględniały zależność ilości popytu i podaży od ceny danego dobra, przyjmując upraszczające założenie, że pozostałe determinanty popytu i podaży w danym okresie są niezmienne. W rzeczywistości czynniki pozacenowe określające popyt i podaż w dłuższym okresie ulegają zmianie.

Zmiana któregokolwiek czynnika pozacenowego określającego popyt, np. wzrost dochodów realnych konsumentów, większe zainteresowanie danym dobrem, wzrost liczby ludności, przy niezmienionej krzywej podaży powoduje, że przy danej cenie wzrasta popyt na określone dobro.

W wyniku wzrostu popytu krzywa popytu przesunie się w prawo, w górę wyznaczając na przecięciu się z niezmienioną krzywą podaży nowy punkt równowagi, któremu odpowiada wyższa cena równowagi oraz większa ilość popytu i podaży.

Przeciwny skutek spowoduje zmniejszenie popytu, które może nastąpić np. w wyniku obniżenia dochodów realnych konsumentów, zmniejszenia zainteresowania danym dobrem, spadkiem liczby ludności itp. Wówczas początkowa krzywa popytu przesunie się na lewo, w dół i na przecięciu się z krzywą podaży określi nowy punkt równowagi i odpowiadającą mu niższą cenę równowagi oraz mniejszą ilość popytu i podaży.

W dłuższym okresie producenci mogą reagować na wzrost popytu zwiększeniem produkcji i podaży, natomiast w przypadku zmniejszenia się popytu mogą ograniczać podaż.

Zmianę podaży, przy niezmienionej krzywej popytu, może spowodować zmiana któregokolwiek z pozacenowych czynników określających podaż. Mogą to być np. ceny czynników produkcji stosowanych przy wytwarzaniu danego dobra lub poprawa metod wytwarzania. Wzrost cen czynników produkcji, powodując wzrost kosztów produkcji, pogarsza warunki wytwarzania, natomiast lepsze metody produkcji poprawiają te warunki, co wywiera wpływ na cenę i ilość.

W wyniku np. wprowadzenia nowej metody produkcji obniżą się koszty wytwarzania, dzięki czemu producenci będą mogli dostarczyć większą ilość dobra niż poprzednio. Podaż więc wzrośnie. Początkowa krzywa podaży przesunie się w prawo, w dół. Jej przecięcie się z krzywą popytu określi nową, niższą cenę równowagi, oraz nowe, wyższe, równoważące ilości popytu i podaży.

Pogorszenie się warunków wytwarzania w wyniku wzrostu cen czynników powoduje obniżenie podaży. Początkowa krzywa podaży przesunie się w lewo, w górę. W punkcie przecięcia się z krzywą popytu zostanie wyznaczony nowy punkt równowagi i odpowiadająca mu nowa, wyższa cena równowagi oraz nowe, niższe równoważące ilości popytu i podaży.

W rzeczywistości na rynku określonego dobra najczęściej występują jednocześnie zmiany popytu i podaży. W zależności od układu krzywych popytu i podaży następuje przesuwanie punktu wyznaczającego cenę równowagi oraz ilość popytu i podaży.

Przedstawiona teoria określania ceny przez popyt i podaż odnosi się do wolnego rynku. Przy cenach elastycznych występujące nadwyżki popytu lub podaży w warunkach wolnego rynku szybko doprowadzają cenę do poziomu równowagi.