Prawo - dr Pytlik - cz. 7

Akt tworzenia prawa- akt organu władzy państwowej, który składa się z norm ogólnych

Tworzenie prawa może przyjąć następujące formy:

1.      prawo może być stanowione w drodze jednostronnej decyzji organu państwowego lub przez instytucję upoważnioną przez taki organ ( prawo stanowione)

2.      prawo może powstawać w drodze umowy, której stronami są organy państwowe (prawo kontraktowe)

3.      prawo może powstawać w drodze decyzji sądowej lub administracyjnej (prawo precedensowe

Prawo zwyczajowe może stać się prawem stanowionym na drodze uznania. Normy prawa zwyczajowego są przejmowane przez prawo stanowione a ów proces nazywa się uznaniem prawa.

Wyróżniamy następujące formy prawa: prawo stanowione, prawo kontraktowe, prawo precedensowe, prawo zwyczajowe, prawo religijne, prawo prawnicze.

Prawo stanowione – to najważniejsza forma prawa w państwach współczesnych, także w tych państwach, w których wcześniej dominowało prawo precedensowe. Akty takie jak ustawa, rozporządzenie czy uchwała nazywane są tekstem prawa. Prawo stanowione określa się także mianem prawa pisanego, a najważniejszym aktem tego prawa jest ustawa.

Prawo kontraktowe – w podejściu wewnętrznym nie odgrywa istotnej roli w prawie wewnętrznym. Umowa jest podstawowym narzędziem prawa kontraktowego. W ujęciu międzynarodowym prawo kontraktowe opiera się na umowach (mogą mieć charakter dwustronny lub wielostronny). Status prawa traktatowego posiadają także podstawowe normy prawa wspólnotowego.

Prawo precedensowe – „precedens”- zawarta w decyzji sądowej norma ogólna, która wpływa na podejmowanie innych decyzji przez sąd. Precedensy są tworzone przez najwyższe organy sądownicze. Ustawy mogą uchylać obowiązujące precedensy. W państwach wywodzących swój system prawny z prawa rzymskiego sądy nie mogą tworzyć prawa. Jednak w państwach tych istnieją precedensy, które są podstawowymi instrumentami interpretacji prawa. W Polsce dotyczy to orzecznictwa trybunału konstytucyjnego sądu najwyższego naczelnego sądu administracyjnego.

Prawo zwyczajowe – prawo to odgrywa istotną rolę w państwach afrykańskich, azjatyckich. W Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Finlandii prawo zwyczajowe zachowało status prawa oficjalnego. Ma ono charakter pomocniczego źródła prawa (można je stosować pod warunkiem, że dane zagadnienie nie jest uregulowane przez ustawy czy inne akty prawa stanowionego). Od prawa zwyczajowego należy odróżnić zwyczaj. Zwyczaj to akceptowane w danym środowisku reguły postępowania, które nie są uznawane za wiążące przez organy państwowe.

Prawo religijne – porządek prawny, w którym normy religijne mają charakter norm prawnych. W państwach islamskich poza prawem stanowionym i zwyczajowym istnieje prawo, którego źródłem jest koran (jego część szariat). Szariat to zespół ogólnych wskazań co do właściwego sposobu postępowania.

Prawo prawnicze. Nie jest to prawo obowiązujące, są to poglądy upowszechniane. Ma ono pośredni wpływ na prawo istniejące.

Doktryna prawnicza to zbiór poglądów na temat obowiązującego prawa. Autorami tych poglądów są wybitni znawcy prawa.

Źródła prawa:

-          w sensie formalnym

-          źródła poznania prawa

-          źródła prawa w sensie materialnym

-          samoistne i niesamoistne źródła prawa

W sensie formalnym –jest to każdy akt, dokument, decyzja, która w danym systemie prawa uważana jest za źródło norm prawnych np. ustawa, rozporządzenie itd.

Źródła poznania prawa:

-          oficjalne źródła poznania prawa- urzędowe dzienniki publikacyjne (dziennik ustaw, dzienniki urzędowe ministerstwa)

-          nieoficjalne źródła –wszelkie dokumenty i źródła, na podstawie których zdobywamy wiedzę o obowiązującym prawie (gazety, książki, audycje telewizyjne i radiowe)

W sensie materialnym – pojęcie źródeł materialnych odnosi się do czynników ekonomicznych, społecznych, politycznych, mających wpływ na treść prawa.

Samoistne źródła prawa – to każda reguła lub zasada, która może stanowić podstawę decyzji sędziowskiej lub innego organu stosowania prawa.

Niesamoistne źródła prawa – to normy i materiały, które nie mogą stanowić wyłącznie podstawy aktu stosowania prawa. Nie mogą być źródłem praw i obowiązków