Ekonomia integracji europejskiej - notatki studenckie cz.4

Polityka przemysłowa – traktat rzymski nie precyzował tej problematyki. Początkowo miała charakter narodowy (każdy kraj prowadził autonomiczną politykę przemysłową w ramach zasad UE).

Odnośnie działania wobec przemysłu traktat rzymski przewidywał :

1.       Tworzenie wspólnego rynku (swobody przepływu towaru, usług itp.)

2.       Ochronę konkurencji między przedsiębiorstwami

3.       Zasady udzielania przez państwo pomocy dla przedsiębiorstw w sposób, który nie zakłóca konkurencji

4.       Harmonizację przepisów prawnych, administracyjnych, finansowych w celu ułatwienia współpracy w granicach wspólnoty (EWG)

5.       Utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), wspierającego słabsze regiony i finansującego modernizację i restrukturyzację

Ujednolicenie polityki przemysłowej zaczęło się w latach 70. jako efekt przeciwstawienia przemysłom USA i Japonii. Ustanowienie Białej Księgi w 1985 r. pozwoliło na wdrożenie jednolitego, wspólnego rynku europejskiego.

Dążono do :

1.       Stworzenia optymalnych możliwości funkcjonowania gospodarki rynkowej

2.       Stanowienia norm prawno-administracyjnych i formalnych, ułatwiających standaryzację, specyfikację technologiczną, dostęp do zamówień publicznych

3.       Harmonizacji prawa gospodarczego

Traktat z Maastricht, w którym zapowiedziano :

a)      Przyspieszenie dostosowania przemysłu do zmian strukturalnych (zaczęło spadać znaczenie przemysłu ciężkiego)

b)      Wspieranie środowiska sprzyjającego inicjatywom i rozwojowi przedsiębiorczości w UE, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw

c)       Wspieranie współpracy między  przedsiębiorstwami

d)      Sprzyjanie lepszemu wykorzystaniu polityk innowacyjnych badań rozwoju technologicznego (B+R)

Najistotniejsze regulacje skierowane na umocnienie konkurencyjności przemysłu wspólnotowego znajdziemy w preferencjach przewidujących w stosunku do MSP, wspierania badań i rozwoju i odnoszących się do pomocy publicznej.

Uwspólnotowienie polityki przemysłowej postrzegane jest przez UE jako lek na tendencje protekcjonistyczne w politykach narodowych. Skonsolidowanie wysiłku na rzecz likwidacji przestarzałych zakładów produkcyjnych będzie skuteczniejszym mechanizmem ochrony przed dekoniunkturą.

MSP stanowią ponad 99% firm w UE. Są głównymi zakładami, które dają pracę, zatrudniają ponad 60% siły roboczej. Są to firmy zatrudniające do 250 osób. Stanowią 65% obrotu gospodarczego i zajmują się różnymi dziedzinami. Bardzo szybko potrafią się przebranżowić, są elastyczne przez co są hołubione przez władze. Ich rola jest duża na tzw. obszarach wiejskich (w Polsce zajmują 93% a w UE ponad 90%). Małe firmy stanowią potencjał produkcyjny dla ludności mieszkającej na tych obszarach. Koszty produkcji na obszarach wiejskich są mniejsze niż na miejskich obszarach. MSP tworzą krajobraz małych miast i miasteczek. Wśród całej MSP jest najwięcej przedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób.

Traktat z Maastricht nałożył na WE i kraje członkowskie obowiązek działania na rzecz stworzenia korzystnego otoczenia w celu rozwoju przedsiębiorstw oraz współpracy z nimi. Wprowadza obowiązek zachęcania firm (zwłaszcza MSP) do współpracy z ośrodkami badawczymi i uczelniami w zakresie rozwoju technologicznego oraz wysokiej jakości. MSP jest trudniej – jeśli jest 1 właściciel to musi spełniać wiele funkcji, trudno im nadążyć za zmianami.

W 2000 r. w Lizbonie została zatwierdzona Europejska Karta Małych Przedsiębiorstw. Wytyczyła główne cele polityki UE wobec MSP, w tym kwestię polepszenia funkcjonowania firm na JRE (Jednolity Rynek Europejski), uproszczenia sytemu podatkowego, ułatwienia dostępu do źródeł finansowania. Dużym obciążeniem MSP są procedury administracyjne – sprawozdawczość, finanse, rejestracja działalności.

Rodzaje pomocy :

1.       Wsparcie finansowe w postaci dotacji – np. w Hiszpanii jest udzielana pomoc w ramach funduszy strukturalnych oraz programów; w Holandii jest rozbudowany system rządowych gwarancji kredytowych; w Francji są specjalne programy finansowego wsparcia; Grecja-fundusze strukturalne w regionach słabiej rozwiniętych

EBI udziela pożyczek dla firm zatrudniających.

2.       Preferencyjne stawki podatku i ulgi – Hiszpania-zredukowana 30%-owa stawka preferencyjna; Francja-stawka preferencyjna dla terenów upośledzonych, firmy podejmujące działalność są na 2 lata zwolnione od podatku za nieruchomości, im więcej miejsc pracy tym większa pomoc; Szwecja nie ingeruje w funkcjonowanie MSP; Belgia i Portugalia-firmy rozwijają się głównie o własny kapitał

Kto jest uprawniony do skorzystania z pomocy :

a)      W rejonach, gdzie PKB jest mniejsze niż 75% średniej unijnej

b)      Firmy realizują przedsięwzięcia z ochrony środowiska, zwiększają zatrudnienie, inwestują w prace badawczo-rozwojowe,  ratowanie firm zagrożonych upadłością

c)       Pomoc dla branż wrażliwych (funkcjonowanie jest uzależnione od kondycji ekonomicznej np. przemysł tworzyw sztucznych, przemysł stoczniowy, przemysł samochodowy, przemysł stalowy)

Polityka konkurencji – zjawisko konkurencji istnieje od dawna. Konkurencja w wymiarze ekonomicznym jest źródłem dobrobytu (np. telefony komórkowe).

Negatywne źródła konkurencji :

1.       Zwiększa się nadmierna koncentracja

2.       Uwypuklają się różnice między krajami i regionami

3.       Uwypukla się podział świata

4.       Niszczenie środowiska naturalnego

5.       Osłabia się solidarność ludzka a rodzi agresja

Polityka konkurencji musi być prowadzona, bo konkurencja służy konsumentom. Ich interes jest na 1. miejscu. Dzięki konkurencji pojawiają się coraz nowsze i bardziej usprawnione modele różnych produktów. 2. celem polityki konkurencji jest konkurencyjność unijnych producentów na rynku światowym.

Europejska polityka konkurencji jest realizowana na podstawie prawa traktatowego oraz przepisów prawa wtórnego i służy do realizacji 2 celów :

1.       Z jednej strony zabezpiecza konkurencję na cały, jednolitym rynku przed niekonkurencyjnymi zachowaniami podmiotów rynkowych i barierami tworzonymi w wyniku działań rządowych (dumping, subwencja)

2.       Z drugiej strony służy podstawowym celom integracyjnym takim jak : budowa rynku wewnętrznego, wspieranie konkurencyjności przemysłowej i rozwoju technologicznego, zabezpieczenie spójności ekonomiczno-społecznej, ochrona środowiska, ochrona konsumenta, współpraca z krajami trzecimi i wyrównywania pola gry na arenie międzynarodowej dla podmiotów gospodarczych.

Polityka konkurencji dba o to, by konsumenci otrzymywali należne korzyści ze wzrostu bogactwa powstającego w europejskiej gospodarce, chroni przed nadmierną koncentracją siły ekonomicznej naruszającej interesy konsumentów, producentów i sprzedawców.

Polityka konkurencji rozpoczęła się w latach 60.-70. Przyspieszony rozwój nastąpił w latach 80. Na szczeblu europejskim politykę konkurencji prowadzi KE, instancją odwoławczą jest Sąd I Instancji oraz ETS. W Polsce jest to UOKiK (Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji).

Reguły konkurencji skierowane są do :

1.       Państw członkowskich

2.       Przedsiębiorstw

Ad.1)Chodzi o to, by państwa nie naruszały zasad równości w handlu wewnątrz UE i nie zakłócały konkurencji na rynku wewnętrznym.

Ø  Jest to zakaz pomocy publicznej w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową.

Ø  Nakaz dostosowania monopoli państwowych o charakterze handlowym w taki sposób, aby wykluczyć dyskryminację między obywatelami państw członkowskich w odniesieniu do warunków zaopatrzenia i zbytu.

Ø  Zasady działania państw członkowskich w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych oraz świadczących usługi o charakterze ogólnogospodarczym.