Przedsiębiorczość - pytania egzaminacyjne - 4

40. Funkcja konsumpcyjna polega na procesach zaspokajania potrzeb, czyli zużywaniu określonych dóbr materialnych oraz usług w celu zaspokajania potrzeb jego członków. W ramach tej funkcji wyróżnić można dwa rodzaje zadań:

      zadania sprzyjające rozwojowi fizycznemu członków gospodarstw tj. prawidłowe wyżywienie, warunki mieszkaniowe, wypoczynek oraz opieka socjalna,

      zadania sprzyjające rozwojowi intelektualnemu członków gospodarstw domowych tj. prawidłowy proces wychowania, edukacji i podnoszenia kwalifikacji, czyli kształtowanie systemu wartości i rozwoju osobowości członków gospodarstwa domowego.

41. Cechami charakterystycznymi gospodarstw domowych są:

      zdolność do podejmowania określonych decyzji (w tym decyzji ekonomicznych),

      dążenie do uzyskania maksymalnej satysfakcji oraz zapewnienie członkom gospodarstwa domowego maksymalnej korzyści i nabywanych dóbr.

42. Podstawowe składniki dochodu gospodarstw domowych

      wynagrodzenia za pracę,

      przychody z prowadzonej działalności gospodarczej (praca na własny rachunek oraz prowadzenie gospodarstwa indywidualnego w rolnictwie),

      przychody z majątku trwałego (czynsze uzyskiwane z wynajmu lokali, dzierżawy posiadanych gruntów itp.)

      dochody kapitałowe (odsetki, przychody z operacji finansowych),

      transfery pieniężne zasilające budżety gospodarstw (takie jak emerytury i renty, świadczenia społeczne, stypendia itp.).

43. Co lepiej zapłacić  - zaliczkę czy zadatek?
To, czy klient daje zadatek, czy zaliczkę, ma ogromne znaczenie, bowiem różne są konsekwencje prawne. Z zadatkiem ma się do czynienia tylko wtedy, gdy umowa wyraźnie przewiduje zadatek. Wszelkie inne przedpłaty są zaliczką.

Zarówno zadatek, jak i zaliczka po wykonaniu usługi są zaliczane na poczet ceny za usługę. Różnice pojawiają się, gdy umowa z jakiegoś powodu nie zostanie wykonana. Zaliczka powinna być w takiej sytuacji zwrócona. Inaczej ma się sprawa zwrotu zadatku.

W przypadku niewykonania umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, zadatek powinien być zwrócony w podwójnej wysokości.

Jeśli umowa nie zostanie wykonana z powodów leżących po stronie konsumenta (który się rozmyśli albo nie dostarczy materiałów do wykonania usługi) zadatek przepada.

Gdy dochodzi do zgodnego rozwiązania umowy, zadatek powinien być zwrócony. W takim przypadku nie można żądać zapłaty podwójnego zadatku. To samo dotyczy niewykonania umowy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo odpowiedzialność ponoszą obie strony.

Jeżeli w umowie nie zostało zapisane inne postanowienie dotyczące rozliczenia zadatku, to w przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może, bez wyznaczania dodatkowego terminu, od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zatrzymać.

44. Przedsiębiorstwo (lub inaczej jednostka gospodarcza) - wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku lub zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami.

Przedsiębiorstwo posiada samodzielność ekonomiczną. Może również, lecz nie musi, posiadać osobowość prawną.

Potocznie przedsiębiorstwo określa się również jako "firmę", jednak słowo to ma inne znaczenie prawne.

45. Ze względu na charakter działalności przedsiębiorstwa można podzielić na:

       Przedsiębiorstwa produkcyjne

-          przedsiębiorstwa wydobywcze

-          przedsiębiorstwa przetwórcze

-          przedsiębiorstwa obróbkowe

-          przedsiębiorstwa montażowe

       Przedsiębiorstwa świadczące usługi

-          przedsiębiorstwa handlowe

-          przedsiębiorstwa komunikacyjne i transportowe

-          przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe

-          przedsiębiorstwa finansowe

-          przedsiębiorstwa o charakterze społecznym

-          inne przedsiębiorstwa usługowe

46,47 Ze względu na liczbę pracowników przedsiębiorstwa dzielimy na:

-          mikroprzedsiębiorstwa - zatrudniające do 9 pracowników

-          przedsiębiorstwa małe - zatrudniające od 10 do 49 pracowników

-          przedsiębiorstwa średnie - zatrudniające od 50 do 249 pracowników

-          przedsiębiorstwa duże - zatrudniające powyżej 250 pracowników

Z punktu widzenia form własności można wyróżnić:

-          przedsiębiorstwa państwowe

-          przedsiębiorstwa prywatne (w tym przedsiębiorstwa będące własnością pojedynczych osób jak i rodzin oraz spółki)

-          przedsiębiorstwa spółdzielcze

-          przedsiębiorstwa komunalne

-          przedsiębiorstwa będące własnością pracowników

48. Majątek przedsiębiorstwa można podzielić na dwie podstawowe grupy:

1)     majątek trwały (środki trwałe),

2)     majątek obrotowy (środki obrotowe)

49. Takie składniki majątku, jak maszyny, urządzenia produkcyjne, budynki, środki transportu, zaliczane są do środków trwałych.

Środki trwałe charakteryzują się tym, że:

-          wykorzystywane są w długim czasie i służą do produkcji wielu wyrobów, zachowując przez cały okres użytkowania swą naturalną postać

-          zużywają się stopniowo i powoli tracą swą wartość użytkową

-          przedstawiają wysoką wartość pieniężną, której odpowiednie części są stopniowo przenoszone na wytwarzane za ich pomocą produkty.

Wartość środków pracy zaliczanych do środków trwałych regulowana jest odpowiednimi przepisami. Do środków trwałych zalicza się również pewne wartości niematerialne będące własnością przedsiębiorstwa np. patenty, rozwiązania techniczne i organizacyjne, obligacje.

50. Majątek obrotowy - Składniki majątku, które zastosowane w procesie produkcji zużywają się całkowicie lub ulegają przeobrażeniom zmieniając swą naturalną postać, zaliczane są do środków obrotowych. Do grupy tej należą: materiały, paliwo i energia, produkcja w toku, wyroby gotowe, przedmioty nietrwałe, środki pieniężne (gotówka w kasie i na koncie w banku, czeki obce) oraz środki pieniężne w rozrachunkach (należności pieniężne, które przypadają przedsiębiorstwu od jego kontrahentów).

51. Aktywa - W księgowości cały majątek trwały i obrotowy będący do dyspozycji przedsiębiorstwa określa się jako aktywa, ze względu na to, że trwałe i obrotowe składniki majątku biorą czynny (aktywny) udział w realizacji zadań gospodarczych przedsiębiorstwa.

52. Źródła finansowania przedsiębiorstwa - Majątek przedsiębiorstwa może być finansowany w różny sposób.

Źródła finansowania środków trwałych i obrotowych najogólniej można podzielić na dwie grupy:

1)     fundusze własne przedsiębiorstwa, stanowiące równowartość wkładu kapitałowego właściciela (właścicieli) w przypadku przedsiębiorstw prywatnych lub wyposażenia majątkowego otrzymanego z budżetu państwa (w przypadku przedsiębiorstw państwowych) powiększonego o część zysku, która przeznaczona jest na rozwój przedsiębiorstwa

2)     fundusze obce, w skład których wchodzą kredyty bankowe, pożyczki i zobowiązania wobec dostawców oraz innych instytucji

53. Zobowiązanie oznacza zadłużenie firmy wobec dostawców, budżetu, instytucji ubezpieczeniowych, banków, instytucji finansowych, pracowników. Zobowiązania można podzielić na:

- krótkoterminowe – okres ich spłaty nie powinien przekraczać roku,

- długoterminowe – termin ich spłaty jest dłuższy niż rok.

54. Do zobowiązań krótkoterminowych zalicza się zobowiązania wobec:

-          dostawców – za zakupione materiały, świadczone usługi obce itp.,

-          budżetów – z tytułu należnych podatków,

-          Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – za należne składki,

-          banków i instytucji pozabankowych – za zaciągnięte kredyty i pożyczki, których termin płatności nie przekracza roku.

Do zobowiązań długoterminowych zalicza się zobowiązania z z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek długoterminowych.

55. Pasywa - Fundusze własne i obce określane są jako pasywa, gdyż w przeciwieństwie do środków trwałych i obrotowych nie odgrywają aktywnej roli w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

56. Bilans przedsiębiorstwa - Każdy element majątku przedsiębiorstwa ma określone źródło finansowania, dlatego suma wszystkich aktywów musi się równać sumie pasywów, czyli źródeł ich pochodzenia. Aby obliczyć fundusze własne przedsiębiorstwa, należy od ogólnej sumy aktywów przedsiębiorstwa odjąć fundusze obce (czyli zobowiązania przedsiębiorstwa wobec banków, dostawców, budżetu państwa i innych podmiotów gospodarczych).
Usystematyzowane zestawienie wszystkich elementów majątku przedsiębiorstwa i źródeł ich pochodzenia, sporządzone na określony dzień i w określonej formie, nazywamy bilansem przedsiębiorstwa.

57. Koszty przedsiębiorstwa - Prowadzenie działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej wiąże się z określonymi kosztami. Ważnym elementem rachunkowości przedsiębiorstw jest ewidencja kosztów i obliczenie wyniku finansowego.
Wśród podstawowych składników kosztów produkcji (a więc odnoszących się do przedsiębiorstwa produkcyjnego) trzeba wymienić:

-          koszty wynikające ze stopniowego zużywania się środków trwałych, zwane amortyzacją

-          wartość materiałów zużytych w produkcji

-          wartość zużytej energii

-          wynagrodzenia pracowników i inne koszty związane z zatrudnieniem pracowników (ubezpieczenia, koszty działalności socjalno-bytowej itp.)

-          usługi obce (transportowe, bankowe itp.)

58. Podstawowe przykładowe koszty produkcji:

Prowadzenie działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej wiąże się z określonymi kosztami. Ważnym elementem rachunkowości przedsiębiorstw jest ewidencja kosztów i obliczenie wyniku finansowego.
Wśród podstawowych składników kosztów produkcji (a więc odnoszących się do przedsiębiorstwa produkcyjnego) trzeba wymienić:

-          koszty wynikające ze stopniowego zużywania się środków trwałych, zwane amortyzacją

-          wartość materiałów zużytych w produkcji

-          wartość zużytej energii

-          wynagrodzenia pracowników i inne koszty związane z zatrudnieniem pracowników (ubezpieczenia, koszty działalności socjalno-bytowej itp.)

-          usługi obce (transportowe, bankowe itp.)

59. Wynik operacyjny
Przedsiębiorstwo sprzedając wyprodukowane dobra lub usługi osiąga określone dochody. Różnica między dochodami uzyskanymi ze sprzedaży wyrobów i usług a kosztem ich wytworzenia stanowi wynik ze sprzedaży, czyli tzw. wynik operacyjny, który może być dodatni (zysk operacyjny) lub ujemny (strata operacyjna).

Przedsiębiorstwo może też osiągać zyski lub straty nadzwyczajne, nie związane bezpośrednio z działalnością produkcyjną. Do strat nadzwyczajnych zalicza się np.: straty losowe, kary i grzywny płacone przez przedsiębiorstwo z tytułu obniżenia jakości, przeterminowania obcego taboru czy zanieczyszczenia środowiska naturalnego, odsetki od kredytów bankowych, karne opłaty na rzecz budżetu. Z kolei jako zyski nadzwyczajne traktuje się wyniki przeszacowania materiałów kupionych taniej we wcześniejszych okresach, karne odsetki od zobowiązań płacone przez wierzycieli przedsiębiorstwa itp.

60. Zyski nadzwyczajne - zgodnie z ustawą o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. są to zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Do zysków nadzwyczajnych należą m.in.:

    * odszkodowania z tytułu strat nadzwyczajnych;

    * w przypadku zniszczenia maszyn - odzyski w postaci złomu (złomowanie);

    * przychody ze sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa, np. jednego z jego wydziałów, oddziałów, ośrodków wczasowych, ponieważ taki przychód nie jest efektem regularnej działalności przedsiębiorstwa.

Straty nadzwyczajne – skutki finansowe zdarzeń niepowtarzalnych, trudnych do przewidzenia, niezwiązanych z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności.

Przykłady:

    * straty wywołane pożarem, powodzią, huraganem lub inną klęską żywiołową (np. gdy towary zniszczy powódź),

    * nieplanowane odpisy amortyzacyjne rzeczowych składników majątku trwałego unieruchomionych z powodu zaprzestania określonego typu działalności oraz koszty likwidacji lub sprzedaży tego majątku,

    * koszty postępowania układowego, ugodowego i naprawczego.

61. Wynik finansowy przedsiębiorstwa:
Ostateczny wynik finansowy działalności przedsiębiorstwa, czyli zysk bilansowy, otrzymujemy dodając do zysku operacyjnego zyski nadzwyczajne oraz odejmując straty nadzwyczajne. Po potrąceniu od zysku bilansowego podatku dochodowego przekazywanego do budżetu państwa otrzymujemy zysk netto, który może być przeznaczony na różne cele. Część zysku (w postaci np. dywidendy) otrzymują właściciele, część przeznaczona jest na finansowanie rozwoju firmy, a część trafia do pracowników, np. w postaci udziału w akcjach przedsiębiorstwa czy nagród z zysku.
Zysk jest specyficzną formą dochodu m.in. z następujących względów:

-          dochód ten nie może być negocjowany lub ustalony wcześniej, lecz stanowi wartość wynikową (w przeciwieństwie do innych form dochodów, takich jak renta, procent czy płace);

-          dochód ten może być nie tylko dodatni, lecz także ujemny (wówczas gdy przedsiębiorstwo ponosi straty).

62. Przedsiębiorca, który zamierza dofinansować działalność usługową ze źródeł zewnętrznych ma do wyboru:

Ø  kredyty udzielane przez banki (zarówno na finansowanie działalności bieżącej, jak i inwestycyjnej) ze środków krajowych i zagranicznych,

Ø  leasing maszyn, urządzeń, wyposażenia, środków transportu zaliczanych do środków trwałych – oferowany przez instytucje leasingowe,

Ø  pożyczki na sfinansowanie działalności bieżącej i rozwój z instytucji finansowych nie będących bankami,

Ø  dotacje ze środków krajowych i zagranicznych na dofinansowanie konkretnych programów,

Ø  pożyczki od osób fizycznych (znajomych, krewnych).