Przedsiębiorczość - pytania egzaminacyjne - 5

59. Wynik operacyjny
Przedsiębiorstwo sprzedając wyprodukowane dobra lub usługi osiąga określone dochody. Różnica między dochodami uzyskanymi ze sprzedaży wyrobów i usług a kosztem ich wytworzenia stanowi wynik ze sprzedaży, czyli tzw. wynik operacyjny, który może być dodatni (zysk operacyjny) lub ujemny (strata operacyjna).

Przedsiębiorstwo może też osiągać zyski lub straty nadzwyczajne, nie związane bezpośrednio z działalnością produkcyjną. Do strat nadzwyczajnych zalicza się np.: straty losowe, kary i grzywny płacone przez przedsiębiorstwo z tytułu obniżenia jakości, przeterminowania obcego taboru czy zanieczyszczenia środowiska naturalnego, odsetki od kredytów bankowych, karne opłaty na rzecz budżetu. Z kolei jako zyski nadzwyczajne traktuje się wyniki przeszacowania materiałów kupionych taniej we wcześniejszych okresach, karne odsetki od zobowiązań płacone przez wierzycieli przedsiębiorstwa itp.

60. Zyski nadzwyczajne - zgodnie z ustawą o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. są to zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Do zysków nadzwyczajnych należą m.in.:

    * odszkodowania z tytułu strat nadzwyczajnych;

    * w przypadku zniszczenia maszyn - odzyski w postaci złomu (złomowanie);

    * przychody ze sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa, np. jednego z jego wydziałów, oddziałów, ośrodków wczasowych, ponieważ taki przychód nie jest efektem regularnej działalności przedsiębiorstwa.

Straty nadzwyczajne – skutki finansowe zdarzeń niepowtarzalnych, trudnych do przewidzenia, niezwiązanych z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności.

Przykłady:

    * straty wywołane pożarem, powodzią, huraganem lub inną klęską żywiołową (np. gdy towary zniszczy powódź),

    * nieplanowane odpisy amortyzacyjne rzeczowych składników majątku trwałego unieruchomionych z powodu zaprzestania określonego typu działalności oraz koszty likwidacji lub sprzedaży tego majątku,

    * koszty postępowania układowego, ugodowego i naprawczego.

61. Wynik finansowy przedsiębiorstwa:
Ostateczny wynik finansowy działalności przedsiębiorstwa, czyli zysk bilansowy, otrzymujemy dodając do zysku operacyjnego zyski nadzwyczajne oraz odejmując straty nadzwyczajne. Po potrąceniu od zysku bilansowego podatku dochodowego przekazywanego do budżetu państwa otrzymujemy zysk netto, który może być przeznaczony na różne cele. Część zysku (w postaci np. dywidendy) otrzymują właściciele, część przeznaczona jest na finansowanie rozwoju firmy, a część trafia do pracowników, np. w postaci udziału w akcjach przedsiębiorstwa czy nagród z zysku.
Zysk jest specyficzną formą dochodu m.in. z następujących względów:

-          dochód ten nie może być negocjowany lub ustalony wcześniej, lecz stanowi wartość wynikową (w przeciwieństwie do innych form dochodów, takich jak renta, procent czy płace);

-          dochód ten może być nie tylko dodatni, lecz także ujemny (wówczas gdy przedsiębiorstwo ponosi straty).

62. Przedsiębiorca, który zamierza dofinansować działalność usługową ze źródeł zewnętrznych ma do wyboru:

Ø  kredyty udzielane przez banki (zarówno na finansowanie działalności bieżącej, jak i inwestycyjnej) ze środków krajowych i zagranicznych,

Ø  leasing maszyn, urządzeń, wyposażenia, środków transportu zaliczanych do środków trwałych – oferowany przez instytucje leasingowe,

Ø  pożyczki na sfinansowanie działalności bieżącej i rozwój z instytucji finansowych nie będących bankami,

Ø  dotacje ze środków krajowych i zagranicznych na dofinansowanie konkretnych programów,

Ø  pożyczki od osób fizycznych (znajomych, krewnych).

63. Kredyty bankowe - Kredyt jest pożyczką udzieloną przez bank

-          na określony w umowie cel,

-          zwrotną, tzn. spłaconą w uzgodnionych z bankiem terminach,

-          oprocentowaną, co oznacza, że bank pobiera od pożyczonego kapitału określone w umowie opłaty.

Banki udzielają kredytów małym i średnim firmom ze środków własnych oraz ze środków zagranicznych z przeznaczeniem na działalność bieżącą i rozwój.

64. Klasyfikacja kredytów według rodzaju

Rodzaj kredytu	Cel kredytu	Okres spłaty
Kredyt obrotowy (krótkoterminowy)	Dofinansowanie działalności bieżącej	Do jednego roku
Kredyt inwestycyjny (długoterminowy)	Zakup środków trwałych, budowa i rozbudowa zakładu	Powyżej jednego roku

65. KOSZT KREDYTU = PROWIZJA + OPROCENTOWANIE NOMINALNE + MARŻA BANKU

Przedsiębiorca ubiegając się o kredyt ma możliwość negocjowania z bankiem warunków, na jakich kredyt ma zostać spłacony: jednorazowo czy też np. w ratach miesięcznych lub kwartalnych. Składając wniosek kredytowy, przedsiębiorca przedstawia proponowany harmonogram spłaty kredytu oraz daty spłaty. Propozycja może dotyczyć także wysokości rat. Bank może także zastosować – na wniosek przedsiębiorcy – tzw. karencję, która oznacza odroczenie terminu spłaty kredytu (w wyjątkowych przypadkach karencja może dotyczyć także spłaty odsetek), do czasu, kiedy przedsięwzięcie, którego kredyt dotyczy, zacznie przynosić zyski. Należy jednak pamiętać, że odroczenie spłaty kredytu (i ewentualnie odsetek) powoduje wzrost kosztu kredytu.

Za udostępnienie firmie na pewien okres środków pieniężnych, zarówno na sfinansowanie działalności bieżącej, jak i rozwoju, bank pobiera opłaty. Składa się na nie prowizja i oprocentowanie. Prowizja jest to jednorazowa opłata ustalana jako określony procent od kwoty przyznanego kredytu i pobierana z chwilą uruchomienia kredytu. Wysokość prowizji ustalana jest indywidualnie dla każdego kredytobiorcy.

Oprocentowanie, podobnie jak prowizja, stanowi koszt kredytu. Bank informując klienta o wysokości oprocentowania podaje nominalną stopę procentową, do której doliczana jest marża banku. Wysokość marży zależy od stopnia ryzyka ponoszonego przez bank, kwoty kredytu i przedstawionego zabezpieczenia.

66. Zdolność kredytowa oznacza zdolność firmy do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z należnymi odsetkami w terminach określonych w umowie. O tym, czy firma ubiegająca się o kredyt posiada zdolność do jego spłaty, decyduje dobra sytuacja finansowa przeszła, obecna i przyszła.
Bank badając sytuację finansową potencjalnego kredytobiorcy ocenia przede wszystkim:

-          płynność finansową – zdolność firmy do regulowania bieżących zobowiązań,

-          osiągane wyniki finansowe – wynikiem finansowym powinien być zysk, który oznacza, że wartość przychodów jest wyższa od kosztów poniesionych w celu ich uzyskania,

-          poziom zadłużenia i terminowość regulowania zobowiązań - czy terminowo regulowane są zobowiązania wobec budżetu z tytułu należnych podatków, wobec ZUS, dostawców itp.

67. Zabezpieczenie kredytu
Po zbadaniu zdolności firmy do spłaty zadłużenia, bank ustanawia zabezpieczenie kredytu na wypadek, gdyby z jakiegoś powodu przedsiębiorca nie był w stanie spłacić kredytu. W zależności od wysokości kredytu, okresu spłaty oraz stopnia ryzyka przedsięwzięcia przedmiotem zabezpieczenia może być:

-          zastaw na maszynach, urządzeniach, środkach transportu itp.,

-          zastaw rejestrowy,

-          hipoteka na nieruchomości,

-          weksel in blanco wystawiony przez kredytobiorcę, weksel taki daje bankowi prawo do dochodzenia  należności z całego majątku osoby wystawiającej weksel

-          poręczenie innych wiarygodnych przedsiębiorców.

zastaw rejestrowy – jest to stosunkowo często stosowana forma zabezpieczenia, polegająca na zarejestrowaniu w sądzie przedmiotu zastawu; zastawione przedmioty nie mogą być zajęte przez urzędy skarbowe lub ZUS (w przypadku dochodzenia przez te urzędy zaległych podatków lub składek); zastaw rejestrowy nie wygasa także w przypadku sprzedaży przez kredytobiorcę przedmiotu zastawu; w przypadku zarówno zastawu zwykłego, jak i rejestrowego bank wymaga, aby przedmiot zastawu został ubezpieczony, a prawa z polisy scedowane na rzecz banku.

Możliwe są także inne formy zabezpieczenia zaakceptowane przez bank.

Analizując formę zabezpieczenia bank bierze pod uwagę dwie rzeczy:

-          jaka jest faktyczna wartość rynkowa przedmiotu zabezpieczenia

-          czy proponowany zastaw można stosunkowo łatwo spieniężyć

Od kilku lat istnieje w Polsce Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych wspomagający działalność małych i średnich firm. Fundusz może poręczać część kredytu bankowego. Na pozostałą część przedsiębiorca jest zobowiązany ustanowić zabezpieczenie we własnym zakresie. Poręczeniem może być objęty przede wszystkim kredyt inwestycyjny zaciągnięty zarówno ze środków krajowych, jak i zagranicznych.

68. Leasing - Przedsiębiorca może pozyskać środki trwałe zawierając umowę leasingu. W umowie tej jedna ze stron – zwana finansującym umożliwia drugiej stronie, którym jest korzystający, użytkowanie wybranego środka trwałego i pobieranie z tego tytułu określonych korzyści. W zamian za to finansujący pobiera opłatę. W umowie leasingu może, ale nie musi, być zawarta tzw. Opcja zakupu, co oznacza, że po upływie terminu umowy, użytkujący może zakupić użytkowany środek za uzgodnioną cenę. Możliwe jest też zawarcie w umowie postanowienia, że finansujący – bez dodatkowej opłaty – zobowiąże się przenieść prawo własności środka trwałego (będącego przedmiotem umowy) – na korzystającego.

Umowa leasingu musi spełniać jednocześnie dwa warunki:

-          musi być zawarta na oznaczony czas,

-          suma opłat ustalonych w umowie musi być co najmniej równa wartości początkowej środka trwałego będącego przedmiotem leasingu.

Właścicielem przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy jest finansujący.